ضرورت سنجی تقنین در حوزه رحم جایگزین در نظام حقوقی ایران

زمینه و هدف: در پرتو پیشرفت های نوین زیست پزشکی، روش های کمک باروری از جمله رحم جایگزین به عنوان یکی از راهکارهای موثر فرزندآوری برای زوجین نابارور شناخته شده است. این پژوهش به بررسی موضع نظام فقهی و حقوقی در رابطه با رحم جایگزین در ایران می پردازد و خلاهای قانونی و چالش های برخاسته از آن را بررسی می کند.روش: پژوهش حاضر به صورت کیفی و با استفاده از تحلیل محتوای قوانین موجود و فتاوی فقهای معاصر انجام شده است.یافته ها: یافته ها نشان می دهند برخلاف قانونی شدن اهدای جنین در سال ۱۳۸۲، هنوز قانونی مشخص در رابطه با رحم جایگزین تصویب نشده است. این موضوع به رغم تایید اکثریت فقهای معاصر، مغفول مانده و زمینه بروز چالش های حقوقی و اخلاقی از جمله مسائل مرتبط با جواز عمل، محدوده و شرایط اجرای آن، ماهیت و آثار قرارداد رحم جایگزین به ویژه در فرض سکوت قرارداد فی مابین، وضعیت نسب کودک، مسائل مرتبط با صدور شناسنامه،و چگونگی مسئولیت های حقوقی در صورت نقض قرارداد را در این زمینه فراهمآورده است. نتیجه گیری: فقدان قوانین مشخص در زمینه رحم جایگزین منجر به تشتت آراء و ایجاد مشکلات حقوقی و اجتماعی در اجرای این روش شده است. این در حالی است که از یک سو اکثریت فقهای معاصر، رای به جواز بارداری در این فرض داده اند و از سویی دیگر مسائل معتنابه حقوقی و چالش های پیچیده فرا روی بکارگیری روش رحم جایگزین خاصه از حیث ماهیت و آثار آن، و ارتباط این مسئله با حقوق شخصیه و مآلا مفاهیم نظم عمومی و اخلاق حسنه، ضرورت تصویب قانونی که ضمن تجویز کلی این عمل، به تبیین حدود و ثغور و شرایط فرزندآوری با استفاده از رحم جایگزین بپردازد را بیش از پیش آشکار می سازد.

کلیدواژه ها:

کمک باروری ، رحم جایگزین ، خال قانونی ، چالش هایحقوقی ، ضرورت تقنینی.