ترسیم نقشه علمی پژوهش های مدیریت منابع آب در کشور ایران با تاکید بر روندها، الگوها و جهت گیری آینده

سابقه و هدف: این مطالعه یک تحلیل علم سنجی جامع از ادبیات تحقیقاتی در زمینه مدیریت منابع آب در ایران ارائه می دهد که هدف آن، شناسایی روندها، الگوها و تاثیر تحقیقات در این حوزه در یک دوره مشخص بین سال­ های ۲۰۰۶ تا ۲۰۲۳ است. مواد و روش ها: جهت ترسیم نقشه علمی این حوزه، کلیه مقالات منتشر شده نویسندگان ایرانی در مجلات بین المللی (۶۶۲ مدرک) با استفاده از پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس در بازه زمانی ۲۰۲۳-۲۰۰۶ جمع آوری و از تکنیک های علم سنجی مانند شبکه های همکاری نویسندگان و نقشه های هم رخدادی کلمات کلیدی برای تحلیل داده ها استفاده گردید. همچنین شاخص های کلیدی مانندh-index ، شمارش استنادات و ضریب تاثیر مجلات در راستای ارزیابی میزان رویت پذیری و تاثیر تحقیقات ایرانی در زمینه مدیریت منابع آب، مورد محاسبه قرار گرفت. تحلیل های آماری نیز با استفاده از نرم افزار R و  VOSviewer انجام شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که نرخ رشد مقالات ایرانی در زمینه مدیریت منابع آب، ۲۴/۰۵ درصد بوده و علاوه برکمیت، کیفیت و میزان استناددهی مقالات نیز در طی این سال­ ها افزایش یافته است. بین تعداد مدارک و تعداد استنادات نویسندگان، رابطه معناداری (۰/۵۸۴r=) مشاهده شد. همچنین با افزایش تعداد نویسندگان هر مقاله، تعداد استنادات به آن مقاله نیز به ­طور معناداری (۰/۱۸۰r=) افزایش می یابد. تحلیل نقشه علمی مطالعات نیز حاکی از شناسایی یک الگوی شش خوشه ای بود که تغییر اقلیم و پایداری تامین آب به عنوان اولین خوشه، بیشترین تاکید را در بین مطالعات نویسندگان ایرانی به خود اختصاص داده بودند. نتیجه گیری: تغییر اقلیم و پایداری تامین آب از مهم ترین حوزه هایی است که در سال های اخیر مورد توجه پژوهشگران ایرانی بوده که با توجه به روند تغییر اقلیم و وقوع خشکسالی های مکرر در کشور منطقی به نظر می رسد. همچنین با افزایش تعداد مدارک نویسندگان، تعداد استنادات آن ها نیز افزایش یافته است.

کلیدواژه ها:

Scientific Map ، Water Resources Management ، Scientometric Analysis ، Water Supply Sustainability ، Iran ، نقشه علمی ، مدیریت منابع آب ، تحلیل علم سنجی ، پایداری تامین آب ، کشور ایران