تحلیل و ارزیابی محتوایی تولیدات علمی حوزه موضوعی غذای ارگانیک: یک مطالعه علم سنجی

سابقه و هدف: هدف از تولید غذای ارگانیک، حفظ سلامت انسان و تحمیل کمترین خسارت به محیط زیست است. نظر به اهمیت تولید غذای ارگانیک، هدف پژوهش حاضر تحلیل و ارزیابی بروندادهای علمی غذای ارگانیک در پایگاه اطلاعاتی Web of Science است. مواد و روش ها: این پژوهش با رویکرد علم ­سنجی صورت گرفته است. تولیدات علمی حوزه غذای ارگانیک از پایگاه وب ­آو­ساینس استخراج شده و کلیه حوزه­ های موضوعی مربوط به غذای ارگانیک مورد بررسی قرار گرفت. داده­ های استخراج ­شده، از طریق نرم ­افزار علم­ سنجی بیبلیومتریکس (Bibliometrix) و رابط کاربری گرافیکی آن یعنی بیبلیوشاینی (Biblioshiny) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در انجام پژوهش نرم ­افزار بیبلیومتریکس و همچنین نرم ­افزارهای آماری SPSS و Excel مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: یافته­ های پژوهش نشان می ­دهد مطالعات غذای ارگانیک بر اساس میزان توسعه ­یافتگی (سنجه تراکم) و میزان ربط (سنجه مرکزیت) در ۴ ناحیه چارک­ بندی شده است. چارک اول نشان ­دهنده ­ی موضوعات مرکزی و قابل توسعه است؛ که شامل مصرف غذای ارگانیک است. چارک دوم موضوعات خاص این حوزه را که شامل فعالیت آنتی ­اکسیدانی، عامل تراکم زیستی، لیستریا-مونوسیتوژنز (نام یک باکتری بیماری ­زا) و اشرشیاکلی (نام یک باکتری) می ­شود، به تصویر کشیده است؛ نقش مرکزی ندارند، اما خوش توسعه ­اند. چارک سوم شامل موضوعات در حال ظهور و یا رو به زوال می­ باشند که موضوع شبکه ­های کشاورزی را در بر دارد. چارک چهارم بیانگر موضوعات اساسی است، توسعه ­نیافته و نابالغ ­اند؛ که شامل موضوعات مدیریت غذا، کیفیت سلامت و نیز کیفیت تغذیه ­ای سبزیجات است. نتیجه گیری: پژوهش ­های حوزه غذای ارگانیک بر موضوعاتی همچون نگرش­ ها، رفتارهای مصرف و تمایل به خرید غذای ارگانیک، و نیز کیفیت محصولات ارگانیک متمرکز بوده است.

کلیدواژه ها:

Scientometrics ، Organic food ، Web of Science ، Scientific mapping ، علم سنجی ، غذای ارگانیک ، وب آو ساینس ، ترسیم نقشه علم