بررسی اکولوژیکی و جوانه زنی گیاه لاله واژگون (.Firtillria imperialis L)

سابقه و هدف: منطقه زاگرس از منظر اکولوژیکی با غنای بالای گیاهی و جانوری، یکی از ذخایر ژنتیکی غنی ایران محسوب می شود. گیاه لاله واژگون یا اشک مریم(Firtillria imperialis L) علاوه بر ارزش زیستی و زیبایی، به دلیل وجود ترکیبات آلکالوییدیو گلیکوزیدی دارای خاصیت دارویی بوده و درمان روماتیسم، بیماری سیستم لنفاوی و کبد کمک می کند. لاله واژگون گیاهی است چند ساله از خانواده سوسن (Liliaceae) با حدود ۱۴۰ گونه که در نواحی خشک معتدل نیمکره شمالی پراکنش یافته و رشد می کند. تعداد ۱۵ گونه از جنس لاله واژگون (.Fritillaria spp) شامل گونه علفی، چند ساله و پیازدار در ایران شناسایی شده اند که جلوه ای بی نظیر از طبیعت زاگرس را در ماه های فروردین تا تیرماه به نمایش می گذارد و به شاخص زیبایی منحصر به فرد آن مناطق تبدیل شده است. متاسفانه رویشگاه های طبیعی گیاه لاله واژگون، به دلیل خشکسالی های متوالی، توسعه لجام گسیخته بخش کشاورزی در اراضی منابع طبیعی، توسعه کارگاه های حاشیه ای، برداشت های غیر اصولی و همچنین چرای بی رویه دام، دچار تخریب و در معرض تهدید جدی قرار گرفته است. بر اساس گزارش اتحادیه جهانی حفاظت از گونه های طبیعی (IUCN)، روزانه ۴ گونه گیاهی در معرض خطر انقراض قرار دارند که یکی از گونه های گزارش شده لاله واژگون می باشد. بر همین اساس مهم ترین رکن در جلوگیری از گونه های آسیب پذیر در محیط های طبیعی، ایجاد بانک اطلاعات اکو-بیولوژیک و تعیین عوامل اصلی تهدیدزا است. از آنجایی که گیاه لاله واژگون در اکوسیستم بومی خودش در منطقه زاگرس در معرض خطر انقراض قرار گرفته است، حفظ این گونه با ارزش با تعیین رویشگاه های جدید و جایگزین ضروری است. هدف از انجام این آزمایش بررسی تاثیر پرایمینگ، کودهای زیستی و ریزمغذی بر جوانه زنی و رشد اولیه پیازهای آزمایشی گیاه لاله واژگون می باشد.مواد و روش ها:پیاز لاله واژگون و خاک محیط طبیعی رشد این گیاه از ارتفاعات شهرستان های بدره و دره شهر با رعایت اصول اکولوژیکی (برداشت حداکثر ۱۰ درصد از پیاز در مترمربع) در بهمن ۱۴۰۱ و اسفند ماه ۱۴۰۲ برداشت گردید. پیازهای برداشت شده شسته شده و در یخچال تا زمان شروع آزمایش نگهداری گردیدند. بر همین اساس برای تعیین قدرت جوانه زنی و رشد رویشی پیازهای رویشی گیاه لاله واژگون آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در ۴ تکرار در شرایط گلخانه دانشگاه شاهد انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل کودهای ریز مغذی آهن و روی، کودهای زیستی و پرایمنگ پیازهای برداشت شده از ارتفاعات شهرستان های بدره و دره شهر در استان ایلام بودند.نتایج:نتایج این آزمایش نشان داد که نگهداری پیازها در درجه حرارت۵ -۳ درجه سانتیگراد به مدت ۱۴ روز باعث افزایش معنادار (۷۲ درصد) جوانه زنی و سرعت در رشد اولیه نسبت به تیمار شاهد گردید. از طرف دیگر آغشته کردن پیازهای آزمایشی به کودهای زیستی نیتروکسین و فسفر باور ۲ ،به ترتیب منجر به افزایش ۴۰ و ۵۲ درصدی پیازها نسبت به شاهد گردید. این آزمایش نشان داد که کودهای کم مصرف آهن و روی منجر به افزایش توان استقرار و رشد سریع گیاهچه های لاله واژگون گردید.

کلیدواژه ها:

لاله واژگون ، کودهای زیستی ، کودهای ریزمغذی ، پرایمینگ ، جوانه زنی