مناسبات سیاسی و اقتصادی ایران با پادشاهی سوئد در روزگار صفویان (۹۰۷-۱۱۴۸ق/۱۵۰۱-۱۷۳۶م)

ایران سرزمینی با پیشینه ای کهن در مناسبات خارجی است. دیرینگی نهاد «حکومت» در ایران و پایایی آن در گذر سده ها، سبب شده است تا میراثی غنی در حوزه روابط خارجی این کشور با دیگر سرزمین ها پدید آید. با وجود این، در حوزه پژوهش های مربوط به مناسبات خارجی ایران عهد صفوی، بیشتر نوشتارهای تحقیقی بر روابط ایران با قدرت های برتر همسایه یا اروپایی (مانند عثمانی، گورکانیان هند، پرتغال، انگلستان و هلند) تمرکز کرده اند و همین نکته، سبب کم توجهی به روابط ایران با سایر قلمروها شده است. یکی از این عرصه های کمتر شناخته شده، روابط خارجی ایران صفوی با پادشاهی سوئد است. به رغم آشنایی محدود ایرانیان با سوئدیان در دوره پیشاصفوی، روابط رسمی ایران با سوئد در عهد فرمانروایی شاه سلیمان (حک: ۱۰۷۷-۱۱۰۵ق/۱۶۶۶-۱۶۹۴م) و شاه سلطان حسین (حک: ۱۱۰۵-۱۱۳۵ق/۱۶۹۴-۱۷۲۲م) شکل گرفت و رونق یافت. حال پرسش اینجاست که چه علل و انگیزه هایی ایرانیان و سوئدیان را به برقراری مناسبات در اواخر سده یازدهم هجری/هفدهم میلادی مایل ساختند؟ همچنین با وجود برخی تلاش های موفقیت آمیز اولیه، چرا این روابط پایدار نمانده و به نتیجه نرسیدند؟ در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با اتخاذ رویکردی توصیفی-تحلیلی و بهره گیری از روش پژوهش کیفی به پرسش های فوق پاسخ داده شود. چنین می نماید که مجموعه ای از انگیزه های مشترک اقتصادی و سیاسی، ایران و سوئد و به ویژه سوئدیان را به برقراری روابط متمایل ساختند؛ اما موانعی چون بعد مسافت، ناخشنودی قدرت های رقیب و چالش های داخلی و خارجی دو کشور (خصوصا درگیری سوئدیان در جنگ بزرگ شمالی و رویارویی دربار صفوی با شورش غلزاییان) سبب شدند تا روابط مزبور به فرجام روشنی نرسند

کلیدواژه ها:

ایران ، صفویان ، سوئد ، روابط خارجی ، اسکاندیناوی