رنج زمین؛ نگاهی به مبنا و سرنوشت حق زارعانه در نظام حقوقی ایران

شناخت دقیق حقوق افراد در یک نظام حقوقی به دلیل مسائل گوناگون ازجمله: تورم قانون و ... به راحتی امکان پذیر نیست. یکی از این حقوق، «حق زارعانه» است که به دلیل فقدان هرگونه نص صریح قانونی، اوصاف، کارکرد، مبنا و همچنین سرنوشت آن مبهم مانده است. همین موضوع سبب شده است تا محاکم در رسیدگی به دعاوی با این موضوع با آرای متفاوتی فصل خصومت نمایند. در این مقاله با نگاهی به مبنای واقعی حق زارعانه تلاش شده است تا ضمن تحلیل نظریات و نگاهی متفاوت به موضوع، مبنا و سرنوشت این حق در نظام حقوقی کنونی بررسی شود. حاصل آنکه، حق زارعانه یکی از حقوق زارعین صاحب «نسق» در اراضی زراعی بوده که ریشه در سنت و عرف قدیم کشاورزی جامعه ایران داشته است. با انجام اصلاحات ارضی حق زارعانه به «حق تملک» زمین تبدیل شده و ارتقا یافته است و در شرایط امروزی، چنین حقی دیگر موجودیت ندارد و افرادی که ادعای «تضییع و انکار» چنین حقی را در اراضی دیگران دارند، می بایست تنها در فرآیند مقررات «اصلاحات ارضی» و مشخصا ماده واحده مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام در خصوص «تعیین تکلیف باقی مانده قراء مزارع و املاک مشمول قانون اصلاحات ارضی مصوب ۱۳۷۰» حقوق خود را استیفا نماید.

کلیدواژه ها:

حق زارعانه ، اصلاحات ارضی ، زارع صاحب نسق