ویژگی های روان سنجی فرم کوتاه ۱۲ گویه ای پرسشنامه کیفیت زندگی در بیماران همودیالیزی ایرانی

سابقه و هدف: کیفیت زندگی بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه تحت درمان با همودیالیز تحت تاثیر عوامل جسمی، روانی و اجتماعی قرار دارد. ارزیابی دقیق این ابعاد با استفاده از ابزارهای استاندارد، اهمیت بالایی دارد. هدف این مطالعه تعیین ویژگی های روان سنجی پرسشنامه ۱۲ گویه ای کیفیت زندگی در بیماران تحت درمان با همودیالیز در جمعیت ایرانی بود. مواد و روش ها: در این مطالعه مقطعی در سال ۱۴۰۲، ۴۱۱ بیمار تحت همودیالیز در مازندران به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. پس از ترجمه فرم کوتاه ۱۲ گویه ای پرسشنامه کیفیت زندگی، ویژگی های روان سنجی آن با ارزیابی تحلیل عاملی اکتشافی، تحلیل شبکه ای و تحلیل عامل تاییدی، روایی سازه (روایی همگرا و روایی واگرا)، مورد ارزیابی قرار گرفت. سازگاری درونی به کمک ضریب آلفای کرونباخ و امگا مک دونالد محاسبه شد. یافته ها: نتایج تحلیل عامل اکتشافی نشان داد دو عامل وضعیت سلامت روانی و جسمی استخراج شده، ۴۴/۵۵ درصد واریانس کیفیت زندگی را در مددجویان همودیالیز تبیین می کند. هم چنین تحلیل عاملی تاییدی نشان داد مدل مفروض دارای برازش مناسب است (۰/۹۳۰CFI=، ۰/۹۳۱IFI=، ۰/۹۳۶RFI= و ۰/۹۵۴TFI=). عامل سلامت روانی استخراج شده در مردان دارای روایی همگرا (AVE بالای ۰/۵) و هر دو عامل نیز دارای روایی واگرای مناسبی بودند و در نهایت پایایی درونی پرسشنامه کیفیت زندگی در محدوده قابل قبول (بیش تر از ۰/۷) گزارش شد. استنتاج: نتایج روان سنجی پرسشنامه کیفیت زندگی نشان داد که بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه که تحت درمان با همودیالیز هستند، کیفیت زندگی خود را با دو مفهوم وضعیت سلامت جسمی و روانی، تجربه و درک می کنند. این مطالعه ویژگی های روان سنجی (روایی و پایایی مناسب) و ساختار عاملی مناسب برای نسخه فارسی پرسشنامه کیفیت زندگی در بیماران تحت درمان با همودیالیز را تایید کرد. این ابزار می تواند توسط ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی در مطالعات مختلف و برای ارزیابی و بهبود کیفیت زندگی بیماران همودیالیزی استفاده شود. استفاده از این پرسشنامه می تواند به پژوهشگران و متخصصان مراقبت های بهداشتی کمک کند تا به طور دقیق تر و جامع تری ابعاد مختلف کیفیت زندگی بیماران همودیالیزی را ارزیابی کنند. بهره گیری از این ابزار می تواند به بهبود فرایندهای درمانی و افزایش رضایت بیماران کمک کرده و به عنوان یک ابزار مفید در تحقیقات آینده مورد استفاده قرار گیرد. این پژوهش با تاکید بر اهمیت استفاده از ابزارهای معتبر و قابل اعتماد در ارزیابی کیفیت زندگی، به پرستاران و دیگر متخصصان بهداشت و درمان توصیه می کند که از نسخه فارسی پرسشنامه کیفیت زندگی ۱۲ گویه ای در برنامه های درمانی و تحقیقاتی خود بهره بگیرند تا بتوانند به بهبود کیفیت زندگی بیماران همودیالیزی کمک کرده و نتایج بهتری در درمان این بیماران حاصل نمایند. پیشنهاد می شود در مطالعات آینده، تاثیر عوامل مختلف مانند تغذیه، حمایت اجتماعی و برنامه های توانبخشی بر کیفیت زندگی بیماران همودیالیزی مورد بررسی قرار گیرد. هم چنین، استفاده از این پرسشنامه در جمعیت های مختلف و در شرایط درمانی متفاوت می تواند به تعمیم پذیری نتایج کمک کرده و ابزار کارآمدتری برای ارزیابی کیفیت زندگی فراهم آورد. به طورکلی، نتایج این مطالعه نشان می دهد که پرسشنامه کیفیت زندگی ۱۲ گویه ای یک ابزار قابل اعتماد و معتبر برای ارزیابی کیفیت زندگی بیماران همودیالیزی است و می تواند به طور موثر در تحقیقات و برنامه های بالینی استفاده شود. استفاده از این ابزار می تواند به بهبود کیفیت زندگی و درمان بیماران کمک کرده و اطلاعات ارزشمندی برای تصمیم گیری های بالینی فراهم آورد.

کلیدواژه ها:

reliability ، psychometric ، validity ، short-form-۱۲ Questionnaire of Quality of Life ، hemodialysis ، پایایی ، روان سنجی ، روایی ، پرسشنامه ۱۲ گویه ای کیفیت زندگی ، همودیالیز