شاه توت (Black Mulberry) و اثرات درمانی آن در طب مکمل و مطالعات جدید، مقاله مروری سنتی

شاه توت یکی از پر خاصیت ترین میوه ها در طب مکمل به شمار می رود به طوری که میوه، برگ، پوست درخت و ریشه های آن دارای خواص با ارزشی در صنایع غذایی، مواد آرایشی- بهداشتی و به خصوص درمان بیماری های مختلف می باشد. در کتب طب سنتی به کاربرد شاه توت و فرآورده های آن در درمان التهاب حلق، بزرگی لوزه ها، بهبود گلو درد، بثورات دهانی، و ورم زبان نیز اشاره شده است. هدف از مطالعه حاضر بررسی مروری اثرات درمانی شاه توت در طب مکمل و مطالعات جدید می باشد. مطالعه حاضر از نوع مطالعه مروری سنتی است. در این مطالعه ابتدا کتب مفردات طب سنتی ایرانی از جمله مخزن الادویه، قانون فی الطب، الشامل و ذخیره خوارزمشاهی، ریاض الادویه و قرابادین ها مانند قرابادین کبیر و قرابادین شفاهی و کتب معالجات طب سنتی خلاصه الحکمه، طب اکبری و اکسیر اعظم از نظر رویشگاه، شکل ظاهری، افعال و خواص درمانی شاه توت در طب سنتی بررسی گردید. هم چنین فرمولاسیون های دارویی موثر حاوی شاه توت از قرابادین استخراج گردید. به منظور یافتن مطالعات جدید مربوط به اثرات درمانی شاه توت، مقالات مرتبط با استفاده از کلید واژه های فارسی و انگلیسی در پایگاه های داده داخلی و خارجی از ابتدای سال ۲۰۰۰ میلادی تا اکتبر ۲۰۲۳ جستجو شدند. برای این منظور از کلید واژه های فارسی شاه توت، توت سیاه، طب سنتی و طب مکمل در پایگاه های داده داخلی مانند SID، Magiran و Irandoc و کلید واژه های لاتین Morus Negra، Black Mulbery، Shahtoot، Toot siah، Traditional Remedy، و complementary medicine در پایگاه های داده Pubmed، scopus، Science Direct و DOAJ و موتور جستجوی Google Scholar استفاده شد و مقالات چاپ شده به زبان فارسی و انگلیسی مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس متون طب سنتی ایران از شاه توت برای درمان زخم ها و بثورات دهانی، آفت، ورم و التهاب حلق، حنجره و زبان، تقویت مفاصل، پایین آوردن فشار خون، درمان تب، حفاظت از آسیب های کبدی و کمک به دفع ادرار استفاده می شده است. هم چنین استفاده از رب شاه توت جهت بهبود خرخر شبانه و تنگی نفس کودکان توصیه شده است. در طب چینی نیز، به خواص درمانی گیاه شاه توت و قسمت های مختلف آن بر بهبود علایم دیابت نوع دو، چاقی، اختلال چربی، و خواص ضدمیکروبی اشاره شده است. شاه توت منبع غنی پلی فنول ها از جمله آنتوسیانین می باشد. نشان داده شده است که شاه توت جزو میوه هایی است که بالاترین ظرفیت آنتی اکسیدانی را دارند. فرآورده ی این میوه در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو باعث کاهش علایم پر ادراری و پرخوری و نیز عوارض عصب شناختی در بیماران می گردد. افزایش سطح HDL، کاهش LDL، تعدیل هموگلوبین A۱C، و هم چنین کاهش تری گلیسیرید از دیگر فواید شاه توت می باشد. به نظر می رسد یافته ها، هم خوانی بسیار نزدیک منابع طب سنتی و طب جدید را نشان می دهد؛ بنابراین با بررسی دقیق تر متون گذشتگان و استفاده از یافته های جدید علمی می توان از این گیاه، فرآورده های دارویی برای درمان انواع بیماری ها تهیه کرد.

کلیدواژه ها:

shahtoot ، black mulberry ، complementary medicine ، traditional medicine ، herbal medicine ، شاه توت ، توت سیاه ، طب سنتی ، طب مکمل ، گیاهان دارویی