مبانی کاهش ۴۰ درصد مصرف آب کشاورزی براساس مطالعات انجام شده در حوضه آبریز دریاچه ارومیه

ماحصل توسعه کشاورزی و فعالیت های انسانی صورت گرفته در حوضه و نیز تغییرات آب و هوایی ، محیط زیست حوضه آبریز دریاچه ارومیه را تخریب نموده و منجر به کشاورزی ناپایدار شده است . سهم محیط زیست از جمله دریاچه ارومیه عمدتا توسط بخش کشاورزی تصرف شده است . با توجه به وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه ، برای برونرفت از این بحران باید بخشی از سهم محیط زیست از کشاورزی باز پس گرفته شود و تخصیص منابع آب تجدیدپذیر بین دو بخش کشاورزی و محیطزیست به صورت کارشناسانه و پایدارانجام شود. این امر لزوما به معنی محدوده شدن بخش کشاورزی و صرفه جویی قابل توجه آب در این بخش خواهد بود که هم اکنون تقریبا سهم اصلی مصرف آب را در اختیار دارد. بررسی ها نشان داده است که تنها راهکار تثبیت شرایط کنونی دریاچه و جلوگیری از خشکی کامل آن، تامین آب کافی از منابع داخلی حوضه می باشد که به عنوان محور اصلی اقدامات برای احیای دریاچه ارومیه مد نظر قرار گرفته است . با توجه به مصرف ۹۰ درصدی منابع آب حوضه در بخش کشاورزی و بهرهوری پایین آب در این بخش ، یکی از مهم ترین راهکارها و اولویت های نجات دریاچه ارومیه ، انجام اقدامات لازم در راستای مدیریت آب کشاورزی (کاهش ۴۰ درصد مصرف آب کشاورزی و افزایش بهرهوری در ۶۰ درصد آب باقیمانده) در این بخش می باشد. کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی با لحاظ عدم کاهش بهرهوری محصولات آن در حوضه به عنوان یکی از مهمترین راهکارها در راستای افزایش حقابه محیط زیست (تالابها و دریاچه ) مورد توجه محققین و مسئولان قرار دارد. در این راستا هدف اصلی طرح، کاهش ۴۰ درصدی مصارف آب کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه می باشد. با توجه به شاخص های بین المللی و در راستای مدیریت پایدار منابع آب حوضه و طبق مصوبه کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه ، کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب کشاورزی در سطح حوضه مد نظر قرار گرفته است . بر اساس توصیه راهبردی سازمان ملل می بایست جهت مدیریت پایدار، میزان مصرف منابع آب تجدیدپذیر در حوضه را به کمتر از ۴۰ درصد کاهش داد. کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب در بخش کشاورزی به کنترل و کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی پرداخته و به مباحث مدیریت عرضه و تقاضای آب در بخش کشاورزی اشاره دارد. بررسی مطالعات انجام شده در حوضه آبریز دریاچه ارومیه نیز نشان داده است پتانسیل کاهش ۴۰ درصد مصرف آب کشاورزی در دشت ها و محدودههای مختلف حوضه قابل دستیابی است . همچنین ارزیابی راهکارهای تامین نیاز زیست محیطی دریاچه ارومیه نشان داده است که کاهش ۴۰درصدی مصرف آب کشاورزی از منابع آب سطحی و زیرزمینی می تواند اثربخشی کاهش توجهی در تراز و حجم دریاچه ارومیه داشته باشد.

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی و مدیریت آب ، حوضه آبریز دریاچه ارومیه ، کاهش مصرف آب ، مطالعات