جایگاه و اعتبار عرف در تشخیص مصادیق عدالت

نقش آفرینی »سیره عقلا« در استنباط احکام شرعی ، در حقوق اسلامی شریعت با تکیه بر عرف و رجوع امور دادرسی به عرف، توانسته است یک نظام زنده و پویا به وجود آورد. از طرفی دیگر آنقدر به عرف اعتبار داده نشده که دچار زیادهروی شود و مخالف شئونات انسانی و اصل عدالت و شرف ذاتی انسان و شریعت شود. عرف در استقرار عدالت که فلسفه و هدف غایی همه مکاتب حقوقی است سهم مهمی دارد؛ به گونه ای که اکثر نظامهای حقوقی ، آن را مهمترین منبع وضع قانون می دانند. فقیهان، عرف را به عنوان منبع استنباط به رسمیت نمی شناسند و در تبیین حکم مسائل فقهی در مواردی کم به آن استناد می کنند.در این مقاله سعی خواهیم کرد با زمینه های فقهی حقوقی نقش سیره عقلا و عرف را در عدالت روشن نماییم . برای همین منظور در ابتدا تعاریف دقیق و روشنی در این زمینه داشته و با دقت مباحث را کالبد شکافی کنیم . بر اساس یافته های این تحقیق ، عرفی که ریشه در قواعد فطری، ارزشهای اخلاقی دارد می تواند به عنوان ملاک و معیار برای تشخیص عدالت سهیم باشد و لحاظ گردد، چراکه امکان خطا در برداشت عقلا وجود دارد و عقلا همیشه در در دست یابی به حکم عقل مصون از خطا و اشتباه نیستند.

کلیدواژه ها:

عرف ، عدالت ، عدالت عرفی ، سیره ی عقلا.