امکان سنجی فقهی ، حقوقی اسقاط حق توارث زوجین با مطالعه تطبیقی حقوق ایالات متحده آمریکا

یکی از حقوق مشترک مالی حاصل از عقد نکاح دایم ، حق توارث بین زوجین است . در نگاه نخست چنین به نظر می رسد، حق و غالب حقوق مالی ، قابل اسقاط هستند. البته این اصل استثناپذیر بوده و برخی از حقوق بر اساس فلسفه تشریع ، مصالح ثبات و استحکام خانواده، مورد توجه خاص شارع و مقنن قرار گرفته و به رغم اطلاق حق بر آنها قابلیت اسقاط ندارد. در این پژوهش با بررسی نظریات مختلف پیرامون مساله حق و تمییز آن از حکم در فقه اسلامی که مبنای قانون گذاری ایران است ، در صدد پاسخ به این سوال هستیم که آیا "حق توارث" در معنای واقعی حق به کار رفته و قابلیت اسقاط دارد یا در زمره احکام و غیر قابل اسقاط است ؟ با توجه به مستندات فقهی و حقوقی این نتیجه حاصل شد که قواعدراجع به توارث صریحا توسط شارع به حدود الهی تعبیر شدهاند و عدول از این حدود جایز نبوده و اسقاط آن ضمن هیچ شرط یا قراردادی پذیرفتنی نیست . در نظام حقوقی ایالات متحده نیز یا فرد اقدام به تنظیم وصیت نامه می نماید و یا در فرض نبود وصیت نامه ، دادگاه نسبت به تعیین ارث وراث طبق قانون اقدام می نماید و زوجین می توانند به اراده خود از مطالبه سهم الارث (به موجب وصیت یا حکم دادگاه) چشم پوشی نمایند، حق مذکور را ببخشند یا به نفع دیگری آن را دریافت ننمایند. بدیهی است توافق در خصوص بخشش یا عدم مطالبه سهم الارث همان نتیجه اسقاط را دارد و این امر در هر دو نظام حقوقی قابل پذیرش می باشد. هر چند که بین حقوق ایران و کشورهای غیر مسلمان چون آمریکا تفاوتهای عمدهای وجود دارد ولی استفاده از نتایج حاصله از مطالعات تطبیقی به شرط عدم مغایرت با ارزشها امری مطلوب به نظر می آید. از این حیث پیشنهاداتی برای اصلاح یا بهبود قوانین ارث زوجین ارائه شده است .

کلیدواژه ها:

توارث ، حق ، حکم ، اسقاط ، حق مشترک زوجین