ترتب از منظر فقها و اصولییون

ترتب در اصطلاح اصولیون عبارت است از فعلیت دو امر متضاد در آن واحد به گونه ای که مکلف قادر بر امتثال هر دو با هم نباشد. این مطلب ضامن اجرای صحت عباداتی است که در تزاحم با عباداتی مهم تر قرار گرفته اند. در این میان اصولیون به دو دسته مخالف و موافق تقسیم می شوند عده ای از آنان معتقدند که چنانچه مکلف در ظرف زمانی تکلیف مهمتر تکلیف دیگری انجام دهد عملش باطل است چون مستلزم آن است که هر دو تکلیف با هم در یک زمان به فعلیت برسد و این محال میباشد عده ای دیگر معتقدند که این عمل صحیح است، چون فعلیت امر دوم مشروط به عصیان امر اول است. اینان به دو برهان لمی و آنی بر ترتب استدلال کرده اند. بررسی این موضوع به دلیل اینکه صحت و بطلان بسیاری از عبادات مسلمین مبتنی بر پذیرش یا عدم پذیرش آن است، اهمیت خاصی دارد. در این پژوهش که به روش توصیفی - تحلیلی انجام گرفته بعد از بیان کلیاتی از مباحث مربوط به اصل ترتب و موارد کاربرد آن، به نقد و بررسی ادله موافقین و مخالفین پرداخته شده و چنین به دست آمده است که با توجه به ادله قائلان ترتب، قول به ترتب صحیح می باشد.

کلیدواژه ها:

ترتب ، تزاحم ، ضد ، اهم ، مهم.