نقد و بررسی تحلیل هستی شناختی مصلحت از دیدگاه علامه طباطبایی

مطابق دیدگاه علامه طباطبایی مصلحت به جهت تبیین های گوناگون، از جمله تحلیل معناشناختی، دارای وجودی واقعی است که تحقق آن مشروط به وجدان مقتضی، و فقدان مانع و قاسر است. مطابق این برداشت، مصلحت دارای چهار نحوه هستی واقعی خارجی، ذهنی، نفس الامری و اعتباری بوده و دارای وجودی مشکک است.ظرف تحقق مصلحت متناسب با عالم تکوین و تشریع است. این برداشت گرچه دارای دقت نظر است، اما به جهت عدم جامعیت تحلیل معناشناختی و قابل مناقشه بودن هستی اعتباری، دیدگاه دیگری برگزیده شده است که براساس آن مصلحت، شایستگی و تناسب هر امری با مقتضای حقیقت اصلی شیء است. بر این اساس، شرایط تحقق مصلحت در همه اشیاء وجود مقتضی، و فقدان مانع  و قاسر نیست، بلکه شرایط تحقق و هستی شایستگی هر امری با مقتضای حقایق گوناگون، مختلف می شود.هستی مصلحت به اعتبار فعلیت و عدم فعلیت، به هستی بالفعل (ذهنی و خارجی) و بالقوه، به اعتبار امور وجودی و امور عدمی مضاف، به هستی حقیقی و هستی فرضی و به اعتبار تشکیک و عدم تشکیک، به هستی مشکک و متواطی تقسیم می شود.

کلیدواژه ها:

مصلحت ، هستی ، واقعی و اعتباری ، امر وجودی و عدمی