مفهوم شناسی رتق و فتق آسمان ها و زمین در قرآن با تاکید بر نوآوری علامه طباطبایی در المیزان

آیه ۳۰ سوره انبیا از فتق آسمان ها و زمین پس از آنکه در حالت رتق بوده اند گزارش داده است. مفسران با کمک دیگر آیاتی که به مراحل آفرینش جهان اشاره دارد و نیز با کمک مباحث و نظریه های علمی مربوط به آفرینش جهان مادی و همچنین با بهره گیری از روایات ناظر به تفسیر این آیه دیدگاه های مختلفی را در باره مفهوم رتق و فتق مطرح کرده اند. این دیدگاه ها مبتنی بر این است که رتق و فتق دو پدیده ای می باشند که در گذر زمان در آفریده های مادی به وقوع پیوسته و به انجام رسیده است؛ به گونه ای که برای بشر امروز قابل مشاهده نیست. علامه طباطبایی در تفسیر المیزان اگرچه برخی از این انظار را قابل پذیرش دانسته، ولی خود دیدگاه نوی را مطرح کرده است. در دیدگاه علامه رتق به معنای قوه و فتق به معنای فعلیت در اشیاء مادی است. براساس این دیدگاه، رتق و فتق دو پدیده ای است که همواره در جهان مادی جاری و ساری بوده و خواهد بود و از سویی برای انسان ها در همه دوره ها قابل مشاهده و تدبر است و این دو ویژگی با سیاق و غرض آیه سازگارتر می باشد. ازاین رو بیانگر امتیاز دیدگاه علامه بر انظار دیگر است.

کلیدواژه ها:

رتق و فتق ، راتق ، فاتق ، آسمان ، زمین ، آیه ۳۰ انبیاء ، توحید ربوبی ، علامه طباطبایی ، المیزان