نقش ارتباط بیرون-درون در مدرسه ابتدایی برای پرورش خلاقیت کودکان

از دیدگاه نظریه پردازان آموزشی وجود فضای باز و طبیعی در محیط های آموزشی به ویژه مقطع ابتدایی نقش موثری در پرورش خلاقیت کودکان ایفا میکند. با این وجود هنوز در مدارس کشور سرانه فضای باز به دلایل گوناگون ناکافی بوده و بخش اعظم کلاسهای درس در فضاهای بسته تشکیل میشود و فضای بیرونی عملا" نقشی در آموزش و پرورش ایفا نمیکند .در راستای حل این مساله این پژوهش به دنبال این است که به بررسی نقش "ارتباط فضایی درون-بیرون" مدرسه ابتدایی به عنوان عامل کالبدی موثر در جهت پرورش ابعاد مختلف خلاقیت دانشآموزان بپردازد. روش تحقیق این پژوهش که از نوع کمی بوده در سه مرحله اجرا گردید. در ابتدا جهت یافتن شاخصههای اصلی خلاقیت، از پرسشنامه ترکیبی استفاده شد که با تجمیع داده ها، شش آیتم "انگیزش، کنجکاوی ،تخیل، فعالیت، تعامل و مشارکت در بحث" به عنوان مهمترین شاخصهها از دیدگاه معلمان شناسایی شدند و در پی تحلیل دادهها شاخصهها به دو بعد"فردی"و"اجتماعی" تقسیم گردیدند. سپس در مرحله دوم جهت بررسی اثر اتصال بیرون-درون در فضاهای مختلف مدرسه ،فضاها بر اساس نوع آموزش و رفتار به سه حوزه"رسمی، غیر رسمی و مابین" تقسیم شدند. در مرحله آخر پرسشنامهای تصویری و بسته با هدف یافتن تاثیر "ارتباط درون-بیرون"بر ابعاد خلاقیت در سه دسته فضاهای مدرسه تدوین گردید که در میان ۲۷۸نفر از ذینفعان مدارس ابتدایی توزیع و پاسخها مورد سنجش قرار گرفت. یافته های پژوهش حاکی از آن است که میان ارتباط بیرون-درون بعنوان یک عامل کالبدی و هر دو بعد خلاقیت رابطه معنادار وجود دارد. بعلاوه در فضاهای رسمی میتوان از طریق ارتباط بصری بر ابعاد خلاقیت (بویژه بعد فردی) و در فضاهای غیر رسمی با ارتقا ارتباط فیزیکی با محیط بیرون بر خلاقیت )بویژه بعد اجتماعی( تاثیر گذاشت. همچنین در این رویکرد فضاهای مابین به عنوان فضاهایی تاثیرگذار شناخته شدهاند که دارای تاثیر نسبتا یکسان بر هر دو بعد خلاقیت بودند .

کلیدواژه ها:

ابعاد خلاقیت ، ارتباط بیرون-درون ، ارتباط بصری ، ارتباط فیزیکی ، مدرسه ابتدایی