تاثیر اخلاق حرفه ای و رهبری معنوی بر عملکرد شغلی معلمان تربیت بدنی استان همدان

مقدمه: عملکرد شغلی از جمله مولفه های بسیار مهم و موثر در موفقیت سازمانی میباشد، بلاخص در سازمان های فعال در حیط آموزش و پرورش و سازمان های آموزشی، چرا که این سازمان ها محیطی مطلوب و ویژه برای شکوفایی توانمندی های سرمایه های انسانی یک جامعه خلق میکنند و از این رو اصلی ترین نیروی محرکه توسعه همه جانبه کشور به حساب می آیند و به عبارتی، کیفیت فعالیت سایر نهادهای اجتماعی تا اندازه ای به چگونگی عملکرد آموزش و پرورش بستگی دارد، لذا عملکرد معلمان در این دسته از سازمان ها و شیوه های ارتقاء عملکرد آنها از دغدغه ها و دلمشغولی های همیشگی مدیران بوده است (ناصحی و همکاران، ۱۴۰۲). البته دستیابی موفقیت آمیز به عملکرد شغلی مطلوب مستلزم توجه به زیر ساخت ها یا عوامل کلیدی است که نقش شتاب دهنده دارند و موجب تسهیل و توانمندی آن میگردد، که در این پژوهش سبک رهبری معنوی و اخلاق حرفه ای مدیران بعنوان عوامل موثر بر عملکرد شغلی مطلوب در نظر گرفته شده اند. رهبری معنوی نوعی رهبری است که به ارائه خدمت به دیگران، دیدگاه کل نگر نسبت به کار، توسعه فردی و تصمیم گیری مشترک تاکید دارد. در واقع رهبران معنوی ایمان، اشتیاق و نتایج کار خودشان را بروز میدهند. رهبر معنوی میتواند با افزایش انگیزش در مهمترین سرمایه سازمان ها یعنی نیروی انسانی باعث بهبود عملکرد شغلی کارکنان و اثر بخشی آنها شود (پیو ، ۲۰۲۲). از طرفی امروزه مسائل اخلاقی جایگاهی ویژه در مدیریت دارند و اساسا مدیریت را نمیتوان بدون عنایت به مسائل ارزشی و خلاقی در نظر گرفت. اخلاق حرفه ای میتواند شاخص موثر و یک ابزار مهم انگیزشی در موفقیت سازمان ها برای ایجاد تعالی، توسعه پایدار، رقابت مطلوب و سالم، کاهش تعارضات، افزایش اشتیاق شغلی، ایجاد تعهد و بهبود عملکرد شغلی باشد (کوهی رستمی و همکاران، ۱۴۰۲). با توجه به مطالب ذکر شده محقق بدنبال پاسخ دادن به این سوال میباشد که آیا رهبری معنوی و اخلاق حرفه ای مدیران بر عملکرد شغلی معلمان تربیت بدنی استان همدان تاثیر دارند؟روش تحقیق: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت از نوع تحقیقات توصیفی- همبستگی با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری بود، که بصورت پیمایشی انجام گرفت. جامعه آماری این پژوهش را کلیه معلمان تربیت بدنی استان همدان به تعداد ۸۱۰ نفر تشکیل دادند. نمونه آماری نیز براساس جدول نمونه گیری مورگان و کرجسی به تعداد (n=۲۶۱) و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای بدست آمد. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه های اخلاق حرفه ای کادوزیر (۲۰۰۲)، رهبری معنوی فرای (۲۰۰۳) و عملکرد شغلی کوپمنز (۲۰۱۱) استفاده شد. روایی ابزار اندازه گیری با استفاده از نظر متخصصان، پایایی با استفاده از آلفای کرونباخ (۸۲/۰=α) و روایی سازه با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی مورد ارزیابی قرار گرفت. براساس نتایج آزمون پایایی، روایی همگرا و روایی واگرای ابزار اندازه گیری تحقیق تایید شد. در آمار استنباطی از مدلسازی معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزئی برای آزمون مدل مفهومی تحقیق استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از نرم افزارهایSPSS و PLS استفاده شد.یافته ها: یافته های توصیفی نشان داد که بیشتر معلمان مرد (۳/۶۲ درصد) و ۶/۷۴ درصد متاهل بودند. سن ۷/۴۱ درصد از آنان بین ۳۰ تا ۴۰ سال بود و میزان تحصیلات بیشتر آنان (۵/۴۸ درصد) کارشناسی ارشد بود. براساس نتایج مقدار آلفای کرونباخ برای تمامی متغیرها بالاتر از ۷/۰ میباشد، که نشان از پایایی مدل اندازه گیری دارد. مقدار میانگین واریانس استخراج شده (AVE) برای تمامی متغیرها بالاتر از ۵/۰ و میزان پایایی ترکیبی (CR) نیز بالاتر از ۷/۰است، بنابراین روایی همگرا مدل اندازه گیری تایید میشود. همچنین نتایج روایی واگرا براساس روش فورنل-لارکر با توجه به بزرگتر بودن جذر میانگین واریانس استخراج شده متغیرها از همبستگی آن متغیر با متغیرهای دیگر، روایی واگرا مدل اندازه گیری نیز تایید میشود. برازش مدل کلی که با GOF نشان داده میشود برابر با ۵۷۴/۰ بدست آمد که برازش قوی مدل کلی پژوهش را تایید میکند. ارزیابی فرضیات پژوهش با بررسی مسیرهای مدل ساختاری صورت گرفت که نشان داد مقدار t اخلاق حرفه ای بر عملکرد شغلی ۶۴۱/۳ و ضریب مسیر آن ۳۷/۰، مقدار t سبک رهبری معنوی بر عملکرد شغلی ۱۳/۵ و ضریب مسیر آن ۴۲۸/۰ میباشد.نتیجه گیری: بر اساس نتایج حاصل از آزمون مدلسازی معادلات ساختاری اخلاق حرفه ای بر عملکرد شغلی معلمان تربیت بدنی استان همدان تاثیر مثبت و معناداری دارد. یافته های این پژوهش با نتایج تحقیقات طاهری عطار و همکاران (۱۳۹۹)، کوهی رستمی و همکاران (۱۴۰۱)، باتاینه (۲۰۲۰) و رزاق (۲۰۲۲) همخوانی دارد. در تبیین این یافته میتوان گفت افراد متعهد به اخلاق حرفه ای، در صدد انجام هر نوع خدمت مفیدی برای سازمان خود برمی آیند و بدین ترتیب سطح عملکرد شغلی آنها بهبود می یابد و میتوانند به موفقیت سازمانشان کمک شایانی کنند. بنابراین، التزام معلمان به رعایت اخلاق حرفه ای میتواند باعث بهبود عملکرد شغلی آنها شود و درنتیجه کیفیت فرایند و بروندادهای نظام آموزش و پرورش افزایش می یابد و اهداف اثربخش آن محقق میشود.همچنین نتایج نشان داد که رهبری معنوی تاثیر مثبت و معناداری بر عملکرد شغلی معلمان تربیت بدنی استان همدان دارد. یافته های این پژوهش با نتایج تحقیقات قنبری و عبدالملکی (۱۴۰۰)، مرادی و همکاران (۱۴۰۱)، یانگ و همکاران (۲۰۲۰) و پیو (۲۰۲۲) همخوانی دارد. در تبیین این یافته میتوان گفت رهبران معنوی کارکنان را به تلاش جهت معنادار بودن در محل کار برمی انگیزند و عملکرد آنها را بدلیل لذت بردن از فعالیت های وظیفه ای که شامل ابراز خود و خودشکوفایی است یا چالش تکمیل وظایف دشوار یا حل مشکلات به خاطر خودشان افزایش میدهد. رهبری معنوی با افزایش معنی داری حاصل از کار و کنترل ادراک شده بر دستیابی به هدف تاثیر مثبتی بر نتایج کارکنان ایجاد میکند که نشان میدهد رهبری معنوی منجر به عملکرد شغلی بالا میشود.

کلیدواژه ها:

رهبری معنوی ، اخلاق حرفه ای ، عملکرد شغلی ، معلمان تربیت بدنی