تاثیر عدالت سازمانی و یادگیری سازمانی بر توانمندسازی معلمان تربیت بدنی استان همدان

مقدمه: در دنیای امروز منابع انسانی یکی از مهمترین مولفه های توسعه در هر کشور به حساب می آید. چون مهارت ها و توانایی های کارکنان برخلاف فناوری، محصول و فرایندها، توسط رقیبان قابل تقلید نیستند. یکی از راه هایی که در عملکرد سازمانی مطلوب برای بقا و پیشرفت سازمان فرا روی مدیران قرار دارد، داشتن منابع انسانی توانمند است (کیم و جونگ ، ۲۰۲۱). توانمندسازی نیروی انسانی یعنی ایجاد مجموعه ظرفیت های مورد نیاز در کارکنان برای قادر ساختن آنها به ایجاد ارزش افزوده در سازمان و انجام کارا و اثر بخش نقش و مسئولیتی که در سازمان بر عهده دارند. توانمندسازی در حقیقت فرایند مستمر و دائمی است و در محیط پویا در سطوح متفاوت مورد و تجزیه و تحلیل قرار میگیرد (هاشمی، ۱۴۰۲). البته دستیابی موفقیت آمیز به توانمندسازی کارکنان مستلزم توجه به زیر ساخت ها یا عوامل کلیدی است که نقش شتاب دهنده دارند و موجب تسهیل و توانمندی آن میگردد، که در این پژوهش عدالت سازمانی و یادگیری سازمانی بعنوان عوامل موثر بر توانمندسازی معلمان تربیت بدنی در نظر گرفته شده اند. طی سال های اخیر، یادگیری سازمانی در کانون بحث راهبردهای سازمان ها قرار گرفته است و بحث های زیادی درباره آن مطرح شده است. دانش مفهوم و قابلیتی است که استفاده از آن باعث از بین رفتنش نمیشود. از این رو این منبع میتواند به تصمیم گیری سازمان کمک نماید. یادگیری سازمانی عاملی تعیین کننده در راستای عملکرد بلند مدت، دست یابی به مزیت رقابتی و بقای سازمان است. به اهمیت یادگیری سازمانی در بهبود توانمندسازی کارکنان از مدت ها قبل توجه شده است (زارعی و کهندل، ۱۴۰۱). همچنین از دیگر موارد موثر در توانمندسازی کارکنان عدالت سازمانی است. عدالت از ضروری ترین مسائلی است که سبب ایجاد رضایت در کارکنان یک سازمان شده و بعنوان رفتار منصفانه سازمان با کارمند تعریف میشود. این افراد سازمان هستند که عادلانه بودن رویه ها و مراودات سازمانی را با مقایسه حجم کار، سطح دستمزد، پاداش ها و تسهیلات رفاهی ادراک می کند و بر اساس این ادراک ممکن است باورها و نگرش های افراد تحت تاثیر قرار گیرد و به طور چشمگیری در میزان توانمندی کارکنان موثر باشد (روسادی و همکاران ، ۲۰۲۲). با توجه به مطالب ذکر شده محقق بدنبال پاسخ دادن به این سوال میباشد که آیا عدالت سازمانی و یادگیری سازمانی بر توانمندسازی معلمان تربیت بدنی استان همدان تاثیر دارند؟روش تحقیق: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت از نوع تحقیقات توصیفی- همبستگی با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری بود، که بصورت پیمایشی انجام گرفت. جامعه آماری این پژوهش را کلیه معلمان تربیت بدنی استان همدان به تعداد ۸۱۰ نفر تشکیل دادند. نمونه آماری نیز براساس جدول نمونه گیری مورگان و کرجسی به تعداد (n=۲۶۱) و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای بدست آمد. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه های عدالت سازمانی اسماعیل (۲۰۱۵)، یادگیری سازمانی گومز و همکاران (۲۰۰۵) و توانمندسازی پاردهان و پاندا (۲۰۱۹) استفاده شد. روایی ابزار اندازه گیری با استفاده از نظر متخصصان، پایایی با استفاده از آلفای کرونباخ (۸۴/۰=α) و روایی سازه با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی مورد ارزیابی قرار گرفت. براساس نتایج آزمون پایایی، روایی همگرا و روایی واگرای ابزار اندازه گیری تحقیق تایید شد. در آمار استنباطی از مدلسازی معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزئی برای آزمون مدل مفهومی تحقیق استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از نرم افزارهایSPSS و PLS استفاده شد.یافته ها: یافته های توصیفی نشان داد که بیشتر معلمان مرد (۶/۶۴ درصد) و ۲/۷۱ درصد متاهل بودند. سن ۴/۴۳ درصد از آنان بین ۳۰ تا ۴۰ سال بود و میزان تحصیلات بیشتر آنان (۷/۴۶ درصد) کارشناسی ارشد بود. براساس نتایج مقدار آلفای کرونباخ برای تمامی متغیرها بالاتر از ۷/۰ میباشد، که نشان از پایایی مدل اندازه گیری دارد. مقدار میانگین واریانس استخراج شده (AVE) برای تمامی متغیرها بالاتر از ۵/۰ و میزان پایایی ترکیبی (CR) نیز بالاتر از ۷/۰است، بنابراین روایی همگرا مدل اندازه گیری تایید میشود. همچنین نتایج روایی واگرا براساس روش فورنل-لارکر با توجه به بزرگتر بودن جذر میانگین واریانس استخراج شده متغیرها از همبستگی آن متغیر با متغیرهای دیگر، روایی واگرا مدل اندازه گیری نیز تایید میشود. برازش مدل کلی که با GOF نشان داده میشود برابر با ۶۰۱/۰ بدست آمد که برازش قوی مدل کلی پژوهش را تایید میکند. ارزیابی فرضیات پژوهش با بررسی مسیرهای مدل ساختاری صورت گرفت که نشان داد مقدار t عدالت سازمانی بر توانمندسازی معلمان ۲۱۷/۴ و ضریب مسیر آن ۳۹/۰، مقدار t یادگیری سازمانی بر توانمندسازی معلمان ۷۳/۴ و ضریب مسیر آن ۴۴/۰ میباشد.نتیجه گیری: بر اساس نتایج حاصل از آزمون مدلسازی معادلات ساختاری عدالت سازمانی بر توانمندسازی معلمان تربیت بدنی تاثیر مثبت و معناداری دارد. یافته های این پژوهش با نتایج تحقیقات بقایی و صادقی ملکی (۱۴۰۱)، هاشمی (۱۴۰۲)، کیم و جونگ (۲۰۲۱) و روسادی و همکاران (۲۰۲۲) همخوانی دارد. در تبیین این یافته میتوان گفت درصورتیکه خدمات کارکنان یک سازمان بطور منصفانه ای جبران نشود و به عبارت دیگر، عدالت در آن سازمان رعایت نشود، این احتمال وجود دارد که احساس توانمندی کارکنان کاهش یابد. کاهش سطوح عدالت سازمانی (توزیعی، مراوده ای و رویه ای)، موجبات افزایش نارضایتی شغلی در سازمان و عدم توانمندسازی کارکنان را فراهم میکنند. همچنین نتایج نشان داد که یادگیری سازمانی تاثیر مثبت و معناداری بر توانمندسازی معلمان تربیت بدنی دارد. یافته های این پژوهش با نتایج تحقیقات زارعی و کهندل (۱۴۰۱)، کرباسیان (۱۴۰۲)، بگوم و همکاران (۲۰۲۰) و بلایکیو و همکاران (۲۰۲۳) همخوانی دارد. در تبیین این یافته میتوان گفت یکی از راه های دستیابی به کارکنان توانمند، توجه به امر آموزش و یادگیری است که این امر از طریق سازمان های یادگیرنده میسر می شود. امروزه، آموزش و یادگیری شرط اصلی پیشرفت و موفقیت هر سازمانی است؛ چرا که آموزش از یک طرف، کارکنان را ورزیده می سازد و توانایی های بیشتری را در آنها به وجود می آورد و از طرف دیگر با پیشرفت و افزایش مهارت های کارکنان، سازمان در راستای کسب تعالی و اهداف سازمانی با مشکلی مواجه نخواهد شد.

کلیدواژه ها:

عدالت سازمانی ، یادگیری سازمانی ، توانمندسازی ، معلمان تربیت بدنی