نقش سازمان های مردم نهاد ورزشی در تقویت سرمایه ی اجتماعی و توسعه ی مشارکت جوانان در ورزش

مقدمه:محیط سازمان های غیرانتفاعی بالاخص سازمان های مردم نهاد در دهه های اخیر و در دوران شکوفایی عصر تکنولوژی، تحولات زیادی را تجربه کرده است. بخش مهمی از این تحولات ناشی از ظهور فناوری های نوین اطلاعاتی و تغییر در شرایط زیستی و نگرش مخاطبین است که بر پیچیدگی و سطح تلاطم این سازمان ها افزوده است.در ایران، سازمان های مردم نهاد (NGOs) نقش بالقوه ای در هر کدام از چهار مرحله ی مدیریت بحران دارند و نقش آن ها در این چرخه، ازنظر قانونی نیز تصریح شده است (سازمان مدیریت بحران کشور، ۱۳۹۰). سازمان های مردم نهاد به دلیل برخورداری از قوت هایی همچون توان ایجاد پیوند های عمیق محلی، آگاه سازی عمومی، انعطاف پذیری و پاسخ گویی سریع، می تواند نقش پررنگی در چرخه زیست فرهنگی، اقتصادی، ورزشی و غیره داشته باشد (جهانگیری و همکاران، ۱۳۹۱).یکی از منابع توسعه و عوامل تولیدی، نیروی انسانی است. نیروی انسانی و جمعیت فعال هر جامعه، نقش بسزایی در فرآیند تولید و توسعه ایفا می کند (قادرمزی، ۱۳۹۴). ازجمله نهادهای تسهیلگر در فرآیند توسعه ی جوامع در عصر جهانی شدن، سازمان های مردم نهاد و غیر دولتی موسوم به (NGO) می باشند. سازمان های غیردولتی برای مشارکت جامعه و دولت است. این سازمان ها از طریق همکاری مردم با هم با دولت و بخش خصوصی، در بسیاری از زمینه ها بسترساز توسعه و رشد جامعه می باشند (خسروی پور، اسدی، ۱۳۹۸). سازمان های مردم نهاد به عنوان نهادهایی که بر اساس هم سویی اهداف و نیازهای افراد جامعه برای نیل به تحقق آرمان ها و اهدافی مشترک تشکیل می شوند، از این توانایی برخوردارند که جوامع را برای رسیدن به رشدی پویا و پایدار از طریق ارتقای سطح بهداشت، سلامت و محیط زیست، آموزش، فرهنگ، مبارزه با فقر و از بین بردن نابرابری های اجتماعی و اقتصادی یاری رسانند. از سوی دیگر نقش اساسی و محوری مناطق محروم به ویژه در کشورهای در حال توسعه به دلیل وابستگی شدید فرآیند توسعه ی پایدار ساختار اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی این کشورها حائز اهمیت می باشد (شهاب و همکاران، ۱۳۹۳). ورزش نیز به عنوان یکی از شاخص های مهم توسعه سرمایه اجتماعی، به شکل قابل توجهی تحت تاثیر پیشرفت ها و مداخلات سیاسی، اجتماعی و فرهنگ جامعه ی ایرانی است. با همبستگی بین مشارکت جوانان در فعالیت های جمعی نظیر ورزش، می توان سرمایه ی اجتماعی را به حد بهینه ی خود رساند. ازاین رو پژوهش حاضر به شناخت نقوش سازمان های غیرانتفاعی ازجمله سازمان های مردم نهاد با محور فعالیت در حوزه ی ورزش و تاثیرات عملکردی این گونه از سازمان ها بر تقویت شاخص های سرمایه ی اجتماعی و به طور دقیق تر به جلب مشارکت حداکثری جوانان به فعالیت در برنامه های اجرایی حول ورزش پرداخته است.روش تحقیقاین پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی است. جامعه ی آماری موردپژوهش در این تحقیق، حداقل ۲۱۰ تن شامل ۳۰ تن از مدیران سازمان های مردم نهاد ورزشی و غیر ورزشی، ۱۵۰ تن از داوطلبان، ۱۵ تن عوامل اجرایی سازمان ها، ۵ تن از مسئولان امور جوانان و معاونین فرهنگی ادارات کل ورزش و جوانان، سازمان های دولتی و مابقی از افرادی که مرتبط با موضوع تحقیق بودند. تعداد شرکت کنندگان در پژوهش، با توجه به اصول آماری مشخص شد. ابزار اندازه گیری با توجه به استفاده از روش کمی در این تحقیق، استفاده از پرسشنامه محقق ساخته است. متداول ترین روش در روش های کمی، نمونه گیری هدفمند است. در این تحقیق ابتدا، از روش نمونه گیری هدفمند برای پر نمودن پرسشنامه استفاده و سپس از شیوه های دیگری همچون گلوله برفی، استفاده شد. نمونه هایی انتخاب شدند که ازنظر مسئله و اهداف پژوهش، غنی و متخصص هستند. در ادامه از منابعی که دیگر منابع مورد تحلیل به آن ها اشاره می کرد (روش گلوله برفی )، استفاده شد. روش جمع آوری داده ها به صورت ارسال پرسشنامه به نمونه آماری تحقیق بوده، سپس با جمع آوری اطلاعات مخاطبان هدف پژوهش و پاسخ هر یک به سوالات پرسشنامه، داده ها در نرم افزار تحلیلی داده های کمی (SPSS) وارد و بررسی شد.یافته هابا توجه به داده های تحقیق، ۳۹.۵ درصد از نمونه زن و ۶۰.۵ درصد مرد، ۴۳.۸ درصد از نمونه ۳۰ تا ۴۰ سال که بیشترین درصد فراوانی را در بین نمونه ها دارا بودند، زیر ۳۰ سال با ۲۶.۷ درصد، ۴۱ تا ۵۰ سال در حدود ۲۰ درصد و این در حالی است که ۹.۰ درصد بالای ۵۰ سال بودند. بیشترین درصد فراوانی با ۴۷.۹ درصد مربوط به دانشجوی کارشناسی و درحالی که ۵.۸ درصد دانشجوی دکتری بودند. ۲۹.۵ درصد از نمونه مجرد و ۷۰.۵ درصد متاهل، ۸۷.۸ درصد از نمونه بیش از ۵ ماه فعالیت داوطلبی را انجام می داده اند. با توجه به مقادیر سطح معناداری در مورد متغیرهای تحقیق مشاهده شد که در این متغیرها مقادیر سطح معناداری بالاتر از ۰۵/۰ است. این بدان معناست که توزیع مشاهده شده این متغیرها با توزیع مورد انتظار محقق یکسان است، یعنی توزیع متغیرهای فوق یک توزیع طبیعی بوده و درنتیجه برای آزمون فرضیه های مربوط به این متغیرها از آزمون های پارامتریک استفاده شود. بر مبنای یافته های حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی و استخراج ۸ عامل در پرسشنامه تحت بررسی، سوالات متناظر با عامل های مستخرج بدین شرح می باشد: اعتماد، شبکه ها، همکاری، روابط، ارزش ها، فهم متقابل، تعهد، مشارکت در ورزش.با توجه به پایین بودن سطح معنی داری از ۰۵/۰ و مثبت بودن تی در تمامی عامل ها، می توان گفت که سازمان های مردم نهاد ورزشی در تقویت سرمایه ی اجتماعی و توسعه ی مشارکت جوانان در امر ورزش نقش معنادار دارند (۱/۰=P). بین نقش های سازمان های مردم نهاد ورزشی در تقویت سرمایه ی اجتماعی و توسعه ی مشارکت جوانان در امر ورزش اولویت معنی داری وجود دارد. بالاترین اولویت مربوط به «ارزش ها» و «روابط» است و در پایین ترین اولویت ها، شاخص های مربوط به دو گویه ی «شبکه ها» و «تعهد» می باشد. همچنین مشاهده می شود که تمامی مولفه ها از CR بالای ۷/۰ برخوردارند و کلیه مولفه ها از پایایی اشتراکی بالای نیم برخوردارند و پایایی اشتراکی موردقبول واقع می شود؛ بنابراین بر اساس چهار آزمون پایایی، پایایی مدل مورد تائید قرار می گیرد و اکنون می توانیم ادعا کنیم نتایج پژوهش ما به نمونه های دیگری از همان جامعه قابل تعمیم است.نتیجه گیرینتیجه ی پژوهش بر این اساس است که سازمان های مردم نهاد در بین شاخص های سرمایه اجتماعی، در شکل گیری، انسجام بخشی و بهبود شاخص «ارزش ها» و «روابط» بین جوانان بیشترین نقش را ایفا می کند هم چنین در دیگر گزاره ها به ترتیب بر «همکاری»، «فهم متقابل»، «اعتماد»، «شبکه ها» و «تعهد» تاثیر بسزایی را داراست. از دیگر نتایج به دست آمده در این پژوهش، عملکرد رضایت بخش سازمان های مردم نهاد در افزایش گزاره ی «مشارکت جوانان در ورزش» نیز می باشد.

کلیدواژه ها:

سازمان مردم نهاد ورزشی ، سرمایه اجتماعی ، مشارکت ورزشی جوانان