نمودپذیری ارزش های معنوی در معماری اسلامی با محوریت فضای سکونت

معماری و شهر هر جامعه مشتمل بر مجموعه عناصر و فعالیت هایی است که بر اساس مفاهیم و ارزش های مورد باور آن جامعه به گونه ای ایجاد می شوند که بتوانند جامعه را در راه وصول به آرمان های حیاتش یاری رسانند. از آن جایی که در سبک و شیوه زندگی اسلامی، معماری نقش جدی و حیاتی و اثربخش ایفا می کند، هدف این مقاله استخراج و کاربست مفاهیم معنوی از منابع اسلامی بوده که قابلیت استفاده در جهت طراحی معماری داشته و موجبات تعالی آن و ترویج سبک و شیوه زندگی در پرتو تعلیمات اسلامی را فراهم می نماید. چیستی و چگونگی نمود و تجلی این ارزش ها و مفاهیمی مانند «ذکر خدا»، «وحدت و لاشریک دانستن خداوند»، «خشیت و تواضع»، «پرهیز از اسراف و تجمل گرایی»، «تعقل و تفکر»، «حجاب و محرمیت»، «حجب و حیا» و «فضایل اخلاقی» همچون دوری از تمایلات نفسانی، حفظ و تجلی شعائر اسلامی و ترویج کفر، در معماری ایرانی اسلامی با روش توصیفی و تحلیلی و به کمک اسناد نوشتاری و در نمونه فضاهای مسکونی مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. یافته ها نشان می دهد که بهره مندی از ویژگی های معنایی و بررسی ظرفیت های تفکر اسلامی و کاربست آنها در طراحی معماری، همچون اذکار الهی کتیبه های ورودی مساجد و منازل، نقش محوریت مسجد در شهرسازی اسلامی، کوتاهی ارتفاع ورودی ها و پایین آوردن سقف داخلی بنا که نمود حس کرنش بوده، می تواند معمار را در رسیدن به طراحی مطلوب و متعالی بهره مند گرداند و در نتیجه بستر مناسبی را برای ادراک مخاطب و تبلیغ و ترویج اندیشه معنوی از طریق معماری مهیا سازد.

کلیدواژه ها:

ارزش معنوی ، معماری ، معماری اسلامی ، منابع اسلامی ، فضای سکونت