کبوتر و کبوتربازی به عنوان امری اجتماعی؛ بررسی کبوتر و کبوتربازی در فرهنگ عامه با تکیه بر متون ادبی و تاریخی

کبوتر از پرندگانی است که از دیرباز با انسان­ها همزیستی داشته و دارای نقش چشم­گیری در اغلب جوامع بشری بوده است، به گونه­ای که می­توان جایگاه و عملکرد آن را به­عنوان یکی از عناصر اجتماعی بررسی کرد. در این مقاله کوشش شده است با بررسی متون ادبی (دیوان های شاعران، متون منثور ادبی، داستان­ها و...)، تاریخی و دینی و از منظری اجتماعی به کبوتر نگریسته شود و نقش­ها، فواید و کارکردهایی را که کبوتر در اجتماع داشته، بررسی شود. از این رو ابتدا تصویر کبوتر را در قرآن و متون دینی بررسی  کردیم. این بررسی­ها نشان می­دهد کبوتر نوعی تقدس و حرمت دارد، تاجایی که برای شکار و ذبح آن قواعد شرعی خاصی وضع شده است. همچنین تفحص در متون ادبی- تاریخی، نشان می­دهد که کبوتر یکی از عوامل سرگرمی بشر در ادوار مختلف بوده و کبوتربازی یکی از بازی­های رایج، نه تنها در بین عموم مردم، که حتی در بین شاهان نیز بوده است. بنابراین برخلاف این باور رایج که «باز» تنها پرنده شاهانه بوده، پژوهش پیش رو نشان می­دهد کبوتر نیز برای شاهان از اهمیت ویژه­ای برخوردار بوده است. افزون بر موارد فوق، این پژوهش نشان­دهنده نقش­های گوناگون کبوتر، از جمله سرگرم کنندگی، فواید پزشکی و کشاورزی و نیز داشتن وجهه­ای مقدس در بین ایرانیان است و نیز دلایل و اسباب اجتماع­پذیر بودن این پرنده و علل حضور پررنگ آن را در بین انسان­ها بیان می­کند.

کلیدواژه ها:

کبوتر ، کبوتر بازی ، عنصر اجتماعی ، تقدس