طراحی مدل رهیاری مدیران مبتنی بر بهره وری و توسعه فعالیت های دانش بنیان در سازمان آموزش و پرورش

هدف: سازمان آموزش و پرورش به عنوان یکی از مهم ترین سازمان های کشور مسئولیت آموزش و پرورش نسل های آینده و انتقال دانش به آن ها را بر عهده دارد. این سازمان باید بتواند از دانش و توانایی های موجود درون سازمان به بهترین نحو استفاده کرده و هم چنین دامنه فعالیت های دانش بنیان و آموزشی را گسترش دهد. در چنین شرایطی، با توجه به اهمیت حیاتی نقش این سازمان در توسعه همه جانبه کشور و نیاز مدیران آن به هدایت صحیح، طراحی مدل مناسب رهبری و مدیریت مبتنی بر بهره وری و توسعه فعالیت های دانش بنیان، براساس اصول دانش محور ضروری به نظر می رسد. با توجه به اهمیت و نقش رهیاری مدیران در دانش بنیان شدن سازمان آموزش و پرورش، پژوهش حاضر با هدف طراحی مدل رهیاری مدیران مبتنی بر بهره وری و توسعه فعالیت های دانش بنیان در سازمان آموزش و پرورش استان گیلان انجام شد. در مدل رهیاری مدیران مبتنی بر توسعه فعالیت های دانش بنیان، دانش به عنوان یک منبع استراتژیک در نظر گرفته می شود و در آن فرایندهایی را برای خلق، اشتراک و کاربرد دانش در سازمان تعریف می گردد. هم چنین، این مدل بر نقش کلیدی مدیران در تسهیل جریان دانش، ایجاد فرهنگ یادگیری و ترویج نوآوری و کاربرد موثر آن در سازمان تمرکز می کند. این امر می تواند منجر به افزایش کیفیت آموزش، ارتقای عملکرد دانش آموزان، و بهبود کلی کارایی سازمان شود. در این راستا، طراحی مدل رهبری مناسب برای مدیران آموزش و پرورش با در نظر گرفتن ویژگی های سازمانی و محیطی از اهمیت بالایی برخوردار است و این مدل باید فرایندهای مدیریت دانش، تسهیل یادگیری سازمانی و ترویج فعالیت های دانش بنیان را نیز دربر گیرد.مواد و روش ها: پژوهش حاضر از حیث روش، از نوع تحلیل محتوای کیفی استقرایی است و یک پژوهش کیفی بر مبنای مصاحبه بوده که در آن از نظرات ۳۵ نفر از خبرگان و متخصصان آموزشی در حوزه رهیاری و فعالیت های دانش بنیان استفاده شده است که به جهت نمونه گیری براساس روش هدفمند (قضاوتی) از نوع نمونه گیری خبره و تا حد اشباع نظری استفاده گردید. در پژوهش حاضر، مصاحبه ها به صورت نیمه ساختاریافته انجام شده و سپس محتوای مصاحبه ها به جهت کدگذاری و مقوله بندی محتوا مورد بررسی محققان قرار گرفت. براساس نتایج کدگذاری، از مجموع ۳۵ مصاحبه ای که انجام شد، در ابتدا ۹۲ کد و ۳۲ زیرمقوله استخراج گردید و سپس با تحلیل این کدها و زیرمقوله ها، نهایتا ۱۵ مقوله اصلی استخراج گردیدعوامل فشار داخلی و عوامل کشش خارجی شامل ۱۱مولفه و ۳۴ مفهوم شد.بحث و نتیجه گیری: یافته های پژوهش نشان داد که مدل حاصل از انجام این تحقیق دارای پنج دسته عامل اصلی بوده که عبارت اند از: ۱. عوامل ضروری تحقیق، ۲. پدیده محوری و بنیادین پژوهش، ۳. اقدامات و راهبردها، ۴. موانع توسعه رشد، ۵. عوامل زیربنایی و بسترساز درونی و بیرونی ۶. پیامدهای مورد انتظار حاصل از اجرای اقدامات. طبق نتایج بدست آمده، رهیاری مدیران مبتنی بر بهره وری و توسعه فعالیت های دانش بنیان منجر به رشد دانش آموزان و معلمان خلاق در کشور و در نتیجه تجاری سازی دستاوردهای تحقیق و توسعه پژوهش ها و اختراعات دانش آموزی و در نهایت دستیابی به توسعه پایدار و اقتصاد دانش بنیان و رسیدن به سوی خودکفایی سازمان آموزش و پرورش نیز خواهد شد. برخی از مولفه های مهم مدل پیشنهادی حاضر برای رهبری مدیران آموزش و پرورش مبتنی بر بهره وری و توسعه فعالیت های دانش بنیان، شامل موارد زیر است: ایجاد فرهنگ سازمانی مبتنی بر یادگیری و اشتراک دانش؛ توسعه زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات؛ تشویق و حمایت از فعالیت های نوآورانه و خلاقانه؛ توسعه مهارت های مدیریت دانش و رهبری درمدیران؛ ایجاد ساختارهای سازمانی منعطف و مشارکتی؛ پایش مستمر فرایندها و نتایج.با پیاده سازی این مدل، سازمان های آموزشی می توانند از مزایای مدیریت دانش و فعالیت های دانش بنیان بهره مند شوند و بهره وری و کارایی خود را افزایش دهند. این امر منجر به ارتقای کیفیت آموزش، بهبود عملکرد دانش آموزان و تربیت نیروی انسانی خلاق و ماهر خواهد شد. لازم به ذکر است که پیاده سازی موفق این مدل نیازمند تعهد و حمایت قوی از سوی مدیران ارشد و ایجاد بستر مناسب برای تغییر و پذیرش نوآوری در سازمان است. هم چنین آموزش و توانمندسازی کارکنان در زمینه مدیریت دانش و فعالیت های دانش بنیان امری ضروری خواهد بود.

کلیدواژه ها:

سیستم آموزشی کشور ، تحلیل محتوا ، رهیاری ، فعالیت های دانش بنیان ، مدارس