آزمون اثرات نا متقارن بار مالیاتی و تولید بر اقتصاد سایه و برآورد حجم اقتصاد زیرزمینی

مقاله حاضر به تبیین اثرگذاری نامتقارن بار مالیاتی و تولید بر اقتصاد سایه ایران با استفاده از مدل غیرخطی NARDL برای سال های ۱۳۵۴-۱۴۰۰ می پردازد. در این تحقیق برای برآورد حجم اقتصاد زیرزمینی از رهیافت تانزی تابع تقاضا (پول) بهره گرفته شده است. شاخص اقتصاد زیرزمینی در ایران طی دوره مورد بررسی فراز و نشیب هایی دارد و این روند در سال های ۱۳۵۴تا ۱۳۹۶ افزایشی بوده است. در سال های اخیر با توجه بیشتر به موضوع درآمدهای مالیاتی، شفافیت مالیاتی و کاهش درآمدهای نفتی دولت، حجم اقتصاد زیرزمینی روند نزولی خود را طی کرده است. همچنین مطابق نتایج مدل، اثرات نامتقارن مثبت و منفی بار مالیاتی منجر به کاهش نسبت حجم پول به نقدینگی می شود که نتیجه آن افزایش در حجم اقتصاد زیرزمینی می باشد. نرخ های مالیات بالا و بار مالیاتی از مهمترین علل افزایش حجم اقتصاد زیرزمینی محسوب می شوند. نرخ مالیات و بار مالیاتی بیشتر منجر به افزایش فعالیت در بخش اقتصاد زیرزمینی می شود که به نوبه خود حجم اقتصاد زیرزمینی را افزایش خواهد داد. در زمان افزایش بار مالیاتی ناشی از افزایش نرخ مالیات، افراد سریع تر به سمت اقتصاد زیرزمینی پیش می روند، ولی احتمالا کاهش بار مالیاتی، تاثیر اندکی بر اقتصاد زیرزمینی خواهد گذاشت. برای حل مشکل اقتصاد زیرزمینی، یکی از مهم ترین راه­ حل­ها که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت، رشد و توسعه بخش تولید است. دولت باید برنامه­ریزی مستمر جهت بهبود و رشد تولید داشته باشد و ادامه رشد تولید طی سالیان متمادی کاهش اقتصاد زیرزمینی را به همراه خواهد داشت.

کلیدواژه ها:

بار مالیاتی ، تولید ، اقتصاد زیرزمینی ، مدل غیرخطی NARDL