تعیین ارزش گذاری آب زیرزمینی با مشارکت کشاورزان در دشت کاشمر

چکیده مقدمه: کشور ایران به دلیل واقع شدن در منطقه خشک و نیم خشک با مشکل کم آبی و خشک سالی های پی در پی و شدیدی مواجه بوده و استان خراسان رضوی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و کمبود شدید منابع آب در آن احساس می ­شود که بهبود این شرایط نیازمند رویکردهایی برای تخصیص بهینه منابع آب می­ باشد. یکی از ابزارهای قوی برای مدیریت تقاضا و تخصیص بهینه منابع آب و تشویق به حفاظت از منابع آبی، قیمت­ گذاری آب است. روش­: برای رسیدن به این هدف بایستی تمایل به پرداخت آب کشاورزی با استفاده از رهیافت توبیت دو مرحله ­ای هکمن برای شهرستان­ های کاشمر، کوهسرخ، خلیل آباد و بردسکن در سال ۱۳۹۸-۱۳۹۹ بررسی شود. یافته­ ها: نتایج نشان می ­دهد که ۴۰ درصد از کشاورزان، حاضر به پرداخت مبلغی بیش از تعرفه فعلی برای دسترسی به آب کشاورزی هستند. بدین ترتیب میانگین تمایل به پرداخت آب در بخش کشاورزی در شهرهای کاشمر، کوهسرخ، خلیل آباد و بردسکن به ترتیب ۵۱۸، ۵۹۴، ۶۰۶ و ۵۶۹ ریال برای هر کشاورز برآورد شده است و هم­چنین نتایج حداقل مربعات معمولی نشان می­ دهد که درآمد کشاورز بیشترین تاثیر مثبت را بر تمایل به پرداخت آب کشاورزی با ضریب ۰/۲۱ داشته، یعنی اینکه هر چه درآمد کشاورزان از مصرف آب کشاورزی بیشتر باشد، کشاورزان حاضرند مبالغ بالاتری را برای استفاده از آب کشاورزی به منظور دسترسی آسان تر به منابع آب بپردازند و در حالی که متغیرهای سطح زیر کشت و بار تکفل بر تمایل به پرداخت آب کشاورزی تاثیر منفی و معناداری داشته است یعنی هر چه سطح زیر کشت و بار تکفل افزایش یابد، کشاورزان تمایل به پرداخت کمتری برای استفاده از آب کشاورزی دارند. نتیجه­ گیری: با توجه به اهمیت آب برای کشاورزان مناطق مورد بررسی و تمایل به پرداخت بالای آن ها، پیشنهاد می شود که با انتقال آب از منطقه پر آب به منطقه کم آب دسترسی بهتر و آسان تر به منابع آب برای کشاورزان فراهم شود.

کلیدواژه ها:

آب زیرزمینی ، ارزش گذاری مشروط ، تمایل به پرداخت ، توبیت دو مرحله ای هکمن