حج، منشور هویت بخشی مذاهب اسلامی و پایگاه سرمایه اجتماعی مسلمانان

دین مبین اسلام با دعوت جهانی خود، مدعی گسترش این آیین حیات بخش به سراسر جهان است و در این راستا نیازمند ابزار و امکاناتی است. خانه خدا در قرآن کریم، خانه ای برای تمام انسان ها معرفی شده است که در آن امنیت، هدایت و قوام دین و دنیای انسان ها وجود دارد. به نظر می رسد حج با توجه به ظرفیت هایش می تواند در هویت بخشی مذاهب اسلامی تاثیر بسزایی داشته باشد. در این نوشتار با تعریفی از «هویت»، شمول مفهوم هویت در چهار بعد «اعتقادی»، «مناسکی»، «تعهدی» و «تعلقی» بررسی می شود و به پیشینه تقریب از قرن دوم و سوم به بعد و سیره عالمان سلف اشاره شده است. سپس به موضوع مناسک حج بین مذاهب اسلامی پرداخته شده است و از اصول مشترکی یاد می شود که منجر به تعمیق و تقویت مبانی و انگیزه های هویت دینی، تقویت سرمایه اجتماعی، رفتارها و کنش های جمعی، ساختارشکن بودن مناسک، تلاش برای تقویت باورها و ارزش های مشترک و افزایش همدلی و شکوفایی اخلاقی بین مسلمانان شده اند. در مقدمه کوشیده شده است برخی از ابعاد جهانی حج که می تواند در بهره برداری از ظرفیت های این فریضه بی بدیل برای همگرایی ارتباطی، فقهی و اخلاقی وحدت بخش مناسک حج موثر باشد، بررسی گردد.

کلیدواژه ها:

حج ، منشور ، هویت ، مذاهب اسلامی ، مسلمانان