شیوه مواجهه فقیهان شیعه و اهل سنت با شرط عدالت برای حاکم اسلامی

با توجه به اهمیت تشکیل حکومت و تعیین حاکم بر اساس شریعت اسلام، فقیهان برای حاکم اسلامی شرایط و ویژگی هایی را بیان کرده اند که بسیاری از آنها مورد اتفاق است و اختلاف چندانی در آن وجود ندارد. در این میان شرط عدالت برای حاکم از دیرباز یکی از مفاهیم مهم مشترک فﻘه امامیه و اهل سنت بوده است و تاثیر زیادی در مشروعیت حاکم اسلامی دارد. پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی، شیوه مواجهه نظری و عملی فقیهان با حاکم جائر در روزگاران مختلف را بررسی می کند. بدیهی است با تطبیق و تقریب نظرات مشهور فقیهان امامیه و اهل سنت، رسیدن به فهم مشترک از مفهوم عدالت و لزوم شرطیت آن برای حاکم اسلامی و مقابله با حاکم جور در صورت وجود شرایط، امکان پذیر است. وجه جامع مشترک مفهوم عدالت در نظرات فقیهان امامیه و اهل سنت، ملکه ای نفسانی است که شخص را ملازم با تقوا و مروت قرار می دهد. هرچند برخی از فقیهان اهل سنت برای جلوگیری از هرج و مرج اطاعت از حاکم جور را واجب می دانند؛ ولی شرط بودن عدالت برای حاکم مورد وفاق جمیع فقیهان امامیه، ائمه مذاهب اربعه و مشهور فقیهان اهل سنت است

کلیدواژه ها:

عدالت ، حاکم جور ، فقیهان ، مذاهب اسلامی