بررسی جایگاه متفردات حدیثی دعائم الاسلام در حدیث امامیه

مهمترین میراث روایی و فقهی اسماعیلیان، کتاب دعائم الاسلام نوشته ابوحنیفه قاضی نعمان مغربی (د ۳۶۳ق) است . وی داعی بزرگ اسماعیلیه و قاضی القضاه حکومت اسماعیلی فاطمیون بود. این کتاب حاوی حجم گسترده­ای از روایات اهل بیت علیهم السلام در موضوعات متنوع فقهی است. بیش از چهارده درصد از روایات دعائم الاسلام، نسبت به حدیث امامیه متفرد بوده و در هیچ یک از منابع روایی موجود امامیه اثری از آنها دیده نمی­شود. ارسال روایات و غیرامامی بودن مولف کتاب، از مهمترین عوامل بی­توجهی به این میراث بازمانده از قرن چهارم به شمار می­آید. جستار حاضر، با چشم­پوشی از نقد سندی، قضاوت پیرامون میراث حدیثی شیعیان اسماعیلی را با سنجه نقد محتوایی و تعیین میزان تناسب آن با حدیث امامیه بررسی می کند. برای این منظور، ضمن جستجوی علل و زمینه تفرد روایات دعائم الاسلام، به واکاوی تاثیر متفردات حدیثی آن در معارف امامیه پرداخته است. بر اساس نوشتار حاضر، متفردات حدیثی دعائم الاسلام، همسو با معارف حدیثی امامیه بوده و مهمترین عامل تفرد آنها اهتمام ویژه مولف به گردآوری روایات "باب قضا" است. از مهمترین کارکردهای این روایات در فقه امامیه می­توان به ارائه مستند روایی برای فتاوی مشهور، کمک به کامل شدن فهم برخی روایات و بیان برخی فروعات جدید فقهی اشاره نمود.

کلیدواژه ها:

دعائم الاسلام ، قاضی نعمان ، متفردات حدیثی ، حدیث اسماعیلیه ، حدیث امامیه