بررسی جایگاه دعاوی جمعی و تاثیر آن در احقاق عدالت

دعوای جمعی ، یک رویه قانونی برای طرح تعداد زیادی دعوا ، علیه خوانده واحد در یک دادرسی می باشد. در این شکل اقامه دعوا یک نفر یا بیشتر به عنوان نماینده خواهان ( ها ) از سوی خود و تعدادی از افراد، در خصوص ادعای مشترک اقامه دعوا می کند. اعضای گروه اگر چه در بیشتر موارد نقش فعالی در دادرسی ندارند، اما به نتیجه حاصل از دادرسی ملزم می شوند. این شیوه اقامه دعوا ابزاری کارآمد برای احقاق حق تعداد زیادی از افراد با هدف کاهش هزینه ها و افزایش کارآیی قضایی محسوب می شود. ریشه های طرح دعوای جمعی به حقوق انگلستان باز می گردد، اما حقوق ایالات متحده آمریکا بستر رشد و بالندگی این شیوه اقامه دعوا بوده و الگویی منسجم برای سایر نظامهای حقوقی به شمار می رود. در حال حاضر در قوانین برخی کشورها، دعوای جمعی و یا تاسیس های مشابه آن دیده می شود؛ برخی از آنها با تقویت انجمن ها و تشکل های حمایتی ، اجازه طرح دعوای جمعی توسط این انجمن ها و به نمایندگی از تعداد کثیری از افراد را در قواعد خود فراهم نمودهاند و برخی از نظامهای حقوقی نیز سالهاست در تلاش هستند که دعوای جمعی را سازگار با سنت و فرهنگ حقوقی خود ایجاد نمایند. در حقوق ایران علی رغم وجود موانعی برای پذیرش دعوای جمعی به خصوص با سبک و سیاق آمریکایی آن، بسترهایی - هرچند اندک- برای اقامه این گونه دعوای از طریق سازمانهای دولتی و یا غیردولتی دیده می شود که مقرراتگذاری شفافتر در این زمینه و همچنین تقویت سازمانها و تشکل های غیردولتی می تواند تا حدودی اهداف دعوای جمعی را برای نظام حقوقی ما به همراه داشته باشد. بنابراین در این تحقیق پس از مطالعه دعوای جمعی ، مزایا ومعایب و آیین دادرسی مربوط به آن، به بررسی امکان طرح و پذیرش این دعوای و نیز راهکارهای مشابه آن در حقوق ایران خواهیم پرداخت .

کلیدواژه ها:

دعوای جمعی ، ضررهای جمعی ، حقوق فردی ، حقوق جمعی