مطالعه تطبیقی حاکمیت اراده در قراردادهای الحاقی در نظام حقوقی ایران و انگلستان

قراردادهای الحاقی که در آن معمولا طرف ضعیف تر، به قرارداد از قبل نوشته شده طرف قوی تر که قدرت انحصاری یا شبه انحصاری را در اختیار دارد، ملحق و آن را بدون هیچ کم و کاستی امضاء می کند، معمولا این گونه قراردادها متضمن شروط سلب یا تحدید کننده مسئولیت و شروط غیرمنصفانه می باشند که به طرف ضعیف تر تحمیل می گردند و در این میان عدالت توزیعی و ترمیمی ایجاب می کند که مقنن و دادگاهها وارد عمل شده و این نوع قراردادها را تعدیل ، یا از اعتبار ساقط نمایند. در پژوهش حاضر، عقود الحاقی در دو کشور ایران و انگلستان به عنوان مصداقی از نظامهای حقوقی نوشته وکامن لو مورد مقایسه تطبیقی قرارگرفت و ویژگی های شروط قراردادی غیرمنصفانه ، شامل آثار، ضمانت اجرا، اثرات شروط قراردادی غیرمنصفانه در دو نظام حقوقی ایران و انگلستان تبیین گردید. همچنین ضمن مقایسه شروط سلب و محدودکننده مسئولیت با نهادها و مفاهیم مشابه ، میزان اعتبار آنها، قلمرو و آثار شروط عدم مسئولیت به همراه شرایط نفوذ در آثار آنها مورد بررسی قرارگرفت و در نهایت طرق مقابله با شروط غیرمنصفانه در قراردادهای الحاقی شامل قواعد قابل اعمال و نفوذ و انواع روشهای دادگاههای هر دو کشور در تعدیل یا احیانا ابطال شروط غیرمنصفانه در این گونه قراردادها بررسی شد. نتایج تحقیق مبین این نکته است که بین ماهیت ، میزان اعتبار، نحوه تعدیل و ابطال و قدرت اجبارکننده قانون در دادگاههای ایران و انگلستان تفاوت وجود دارد. بدین نحو که این امر در حقوق انگلستان بیشتر متکی به رویه قضایی ، دادگاههای انصاف، نظریه غیرمنصفانه و گزاف بودن شروط قراردادی بوده و در طی بررسی پروندهها، ضمن در نظر گرفتن جزئی از قرارداد و قلمرو تراضی طرفین بودن و از لحاظ معیارهای نوعی و شخصی ، غیرمنصفانه رای صادر می کنند ولی برعکس در حقوق ایران، نظریه غیرمنصفانه و گزاف بودن شروط قراردادی به صراحت مورد قبول واقع نشده و در مقابله با شروط غیرمنصفانه ، بیشتر با توجه به قوانین متفرقه موضوعه مانند ماده ۹۷۵ قانون مدنی ، ماده ۶ آیین دادرسی مدنی ، قواعدی مانند قاعده لاضرر، اوضاع و احوال حاکم به ویژه نظریه شروط ضمنی ، مبادرت به صدور رای می نمایند. دراین تحقیق ، ماهیت قراردادهای الحاقی درحقوق ایران به عنوان نمونه ای از نظام حقوقی نوشته با قراردادهای الحاقی در حقوق کشور انگلستان مورد بررسی و مطالعه تطبیقی قرارخواهد گرفت .

کلیدواژه ها:

حاکمیت اراده ، قرارداد الحاقی ، شروط غیر منصفانه ، شروط ضمنی ، قاعده لاضرر