اسطوره سنجی مفاهیم رند و زاهد در غزلیات حافظ

شعر حافظ به لحاظ پویایی، منطق و انسجام درونی از معتبرترین و تاثیرگذارترین آثار ادب فارسی به شمار می آید . استفاده از شخصیتها، زمانها و مکانها در شعر حافظ بیش از آنکه از صنایع ادبی مختلف و قریحه شاعرانه اش نشات بگیرد، حاصل نظام ذهنی منسجم اوست. نظام ذهنی که برآمده از تاویلهای عرفانی داستانهای قرآن بهخصوص داستان آفرینش آدم و نیز بستر فکری و فرهنگی سنتی زمان اوست. نوشتار حاضر که در پی شناخت جایگاه مفاهیم رند و زاهد در اندیشه حافظ است؛ با توجه به الگوی هستی شناسی او، از طریق روش اسطوره سنجی ژیلبر دوران به نمادسنجی، روانسنجی و اسطوره سنجی این مفاهیم پر بسامد در شعر حافظ پرداخته است. در این روش از رهگذار تحلیل متن و تحلیل کهن الگویی آن، به ذهنیت و ناخودآگاه آفریننده اثر و نیز تاریخ، فرهنگ و جغرافیایی که در آن زیسته، میرسیم و با بررسی تکرارها و تقابلهای مفاهیم نمادین موجود در غزلیات حافظ، به اسطوره شخصی مولف و سپس اسطوره جمعی جامعه مولف دست مییابیم. نتایج این پژوهش نشان میدهد که این مفاهیم نمادین، مربوط به یک زمان و گروه خاص نیستند و در حقیقت استعاره هایی به شمار میآیند که منطق فکری حافظ و تجلی اسطوره بنیادین ذهن او را در کلامش آشکار میسازند.

کلیدواژه ها:

اسطوره سنجی ، ژیلبر دوران ، حافظ ، غزلیات ، رند ، زاهد.