استفاده از تکنیک پراکندگی جامد جهت بهبود محلولیت داروی آزیترومایسین

آزیترومایسین یک آنتی بیوتیک، از گروه ماکرولید ها است که در درمان برخی عفونت های باکتریایی مانند عفونت های دستگاه تنفسی، گوش میانی،پوست، گلو و عفونت های بیمارستانی و کلامیدیایی استفاده می شود. این دارو هم اکنون جزء پرمصرف ترین آنتی بیوتیک های جهان بشمار می رود.آزیترومایسین محلولیت بسیار کمی در آب دارد و لذا از فراهمی زیستی پایینی برخوردار است. به منظور افزایش محلولیت و سرعت انحلال و به تبع آنافزایش فراهمی زیستی داروهای بسیار کم محلول از تکنیک های زیادی می توان بهره گرفت. از جمله این روش ها می توان به پراکندگی جامد (Solid Dispersion) اشاره نمود. پراکندگی جامد به پراکندگی یک یا چند ماده موثره در یک حامل خنثی اطلاق می شود که یکی از راهکارهای افزایشمحلولیت و سرعت انحلال محسوب می شود. هدف از انجام مطالعه حاضر بهبود خصوصیات فیزیکوشیمیایی و افزایش محلولیت و سرعت انحلالآزیترومایسین با استفاده از سیستم های پراکندگی های جامد است. بدین منظور سیستم های پراکندگی جامد دوتایی با استفاده از دارو و پنج وزنمولکولی مختلف PEG شامل (PEG ۲۰۰۰۰, PEG ۱۲۰۰۰, PEG ۸۰۰۰, PEG ۶۰۰۰, PEG ۴۰۰۰) و سوربیتولبا نسبت های مختلف به روش تبخیر حلال تهیه شد. در مرحله بعد از نمونه منتخب سیستم های دوتایی، سیستم های سه تایی به کمک سورفکتانتهای Poloxamer۴۰۷ و SLS شامل (دارو : پلیمر : سورفکتانت)، با نسبت های مختلف باز هم به کمک روش تبخیر حلال تهیه شد و محلولیتاشباع و سرعت انحلال دارو از کلیه نمونه ها مورد مطالعه قرار گرفت. همچنین پودر اولیه دارو و نمونه های منتخب تهیه شده تحت آزمایش های مختلفاز جمله طیف سنجی مادون قرمز (IR)، آنالیز حرارتی (DSC)، تفرق اشعه X (XRD) و بررسی تصاویر میکروسکوپ الکترونی (SEM) قرار گرفتند . براساس نتایج بدست آمده با هر پنج وزن مولکولی PEG و قند مورد مطالعه، محلولیت و سرعت انحلال آزیترومایسین در سیستم هایپراکندگی جامد دوتایی در مقایسه با داروی اولیه و مخلوط فیزیکی مربوطه به صورت معنی داری افزایش یافت. در این میان نمونه های تهیه شده بااستفاده PEG نتایج بهتری از خود نشان دادند به طوری که بیشترین محلولیت را فرمولاسیون Azithromycin : PEG ۶۰۰۰ با نسبتوزنی (۷:۱) داشت و بهترین محلولیت و سرعت انحلال مربوط به همین نمونه بود. اگر چه کلیه نمونه های پراکندگی جامد سه تایی محلولیت و سرعتانحلال آزیترومایسین را باز هم بهبود بخشیدند، اما بهترین نتیجه با استفاده از سیستم سه تایی حاوی : (Azithromycin : PEG ۶۰۰۰: SLS) با نسبت وزنی (۱:۵:۲) بدست آمد .بر اساس نتایج مطالعات آنالیز حرارتی و طیف سنجی مادون قرمز، حامل و دارو در طی فرآیند تهیهتحت تاثیر تغییرات ساختمانی قرار نگرفته و واکنش شیمیایی میان آنها صورت نپذیرفته است. مطالعات تفرق اشعه X نشان داد احتمالا بخشی از دارودر توده سیستم های پراکندگی جامد به صورت آمورف درآمده و از درصد کریستالینیتی آن کاسته شده است. تصاویر میکروسکوپ الکترونی نیز نشان دادکه در حضور مقادیر بالای پلیمر شبکه ای ماتریسی ذرات دارو را احاطه کرده است اما در غلظت های پایین پلیمر هنوز کریستال های دارو به چشم میخورند. ولی در کل دلیل اصلی بهبود سرعت انحلال، کاهش اندازه ذره ای، کاهش تجمع ذرات دارو و افزایش محلولیت آن در حضور حامل های هیدروفیلارزیابی می گردد. در مجموع می توان اذعان نمود که استفاده از روش پراکندگی جامد تکنیک مناسبی جهت بهبود محلولیت و سرعت انحلال آزیترومایسینبوده و کاربرد حامل های مناسب به ویژه سورفکتانت ها می تواند تاثیر مثبتی در این راستا داشته باشد.

کلیدواژه ها:

آزیترومایسین ، محلولیت ، پراکندگی جامد ، PEG ، سوربیتول ، Poloxamer ۴۰۷ و SLS