تعامل و تقابل شورای همکاری خلیج فارس و ایران

روابط ایران و شورای همکاری خلیج فارس از زمان تشکیل شورا در سال ۱۹۸۱ فراز و فرودهای متعددی را پست سر گذاشته است. این روابط گرچه در دوره هایی از بهبودی نسبی را نیز تجربه نموده، اما روند کلی آن به جهت اختلافات تاریخی، ارضی، سیاسی، اقتصادی و امنیتی موجود میان اعضای شورای همکاری و جمهوری اسلامی ایران و هم چنین نقش منفی بازیگران خارجی به ویژه ایالات متحده امریکا، ناتو و اسرائیل، عمدتا بر محور قالب های واگرایانه قابل تحلیل است. در این میان، قدرت منطقه ای رو به رشد ایران به ویژه از سال ۲۰۰۱ که نشانه های آن در بهبود موقعیت و جایگاه جمهوری اسلامی و نایبان منطقه ای آن در سوریه، لبنان، عراق، فلسطین و یمن تجلی پیدا کرده، به نوعی موازنه قوا را به نفع ایران تغییر داده است.هشت کشور خلیج فارس از لحاظ سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دارای وجوه اشتراک و افتراق قابل توجهی هستند که هر کدام به نوبه خود تاثیرات مثبت و منفی بر فرایند همگرایی خواهند داشت. در این راستا شناخت صحیح آن ها برای تسهیل همگرایی و رفع موانع آن حائز اهمیت است. منطقه اقتصادی، فرهنگی و سیاسی خلیج فارس هیچ گاه شاهد تحقق همگرایی جمعی در هیچ حوزه فعالیتی با مشارکت ۸ کشور ساحلی نبوده است تنها تشکل منطقه ای یعنی شورای همکاری خلیج فارس نیز نشان داده است که استحکام داخلی آن به خاطر موانع ساختاری، اقتصادی و سیاسی تهدید می شود و به لحاظ امنیت پیرامونی نیز تا کنون نتوانسته بدون اتکا به قدرتهای خارجی، سپر مطمئنی در برابر تهدیدهای قابل تصور اعضا به حساب آید.بر این مبنا، شورا تلاش داشته تا راهبردهای متنوعی را در جهت مقابله با قدرت و نفوذ منطقه ای ایران اتخاذ نماید. پژوهش حاضر درصدد شناسایی و ارزیابی چنین راهبردهایی می باشد. یافته های پژوهش نشان می دهد که شورای همکاری به منظور مدیریت ناامنی و مقابله با قدرت ایران،الگوهای رفتاری خود را در قالب رقابت تسلیحاتی با ایران، اتحاد و ائتلاف سازی با قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای، کسب قدرت نسبی،ایفای نقش در قالب احاله مسئولیت، بالا بردن ضریب امنیتی، دگرگونی در ساختار داخلی شورا، موازنه -سازی و امنیتی سازی سیاست منطقه ای ایران تعریف کرده است. پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی بوده و اطلاعات موردنیاز نیز به روش کتابخانه ای گردآوری شده است.

کلیدواژه ها:

شورای همکاری خلیج فارس ، قدرت منطقه ای ، ایران ، عربستان ، راهبرد امنیت