نقد و بررسی تصحیح «بستان السیاحه»

کتاب بستان السیاحه یکی از مهمترین و آموزنده ترین سفرنامه هایی است که در دوره قاجار نوشته شده است. این کتاب که نوشته زین العابدین بن اسکندر شیروانی است، با توجه به این که گستره زمانی و مکانی سیاحت مولف بستان السیاحه بسیار گسترده بوده است، یعنی در عرض ۳۷ سال، بخش اعظم قاره آسیا تا خاور دور و جزایر پایین خط استوا، بخشی از اروپا و قسمتی از آفریقای شمالی را گشته و با اقوام و صاحبان مذاهب و نحله های مختلف دیدار داشته است و ماحصل همه آنها را در کتاب بستان السیاحه گردآوری کرده است و زوایای تاریک تاریخ را که در پستوهای نمور سیاست های روز پنهان بودند، روشن می کند، کتاب علاوه بر فواید عامی که در متون دیگر نیز قابل دسترسی است، فواید خاص و شاذی هم دارد که شاید تنها در این کتاب بتوان آنها را یافت. این کتاب برای اولین بار، حدود ۱۳۰ سال پیش یعنی در سال ۱۳۱۵ ه.ق. به صورت چاپ سنگی منتشر شد و بعد از آن نیز چندین بار به شکل سنگی و افست چاپ شد. این کتاب ارزشمند در سال های اخیر به همت خانم منیژه محمودی تصحیح و در ۳ جلد چاپ شده است. از آنجایی که اولا تاکنون تلاش شایسته ای در معرفی و شناساندن این کتاب دایره المعارف گون صورت نگرفته و ثانیا تصحیح خانم محمودی در کنار همه مزایا و محاسن اش، کاستی ها و معایبی نیز دارد، لذا قصد داریم که در این جستار به معرفی و نقد این اثر مجهول القدر و ناشناخته بپردازیم.

کلیدواژه ها:

سفرنامه ، بستان السیاحه ، شیروانی ، تصحیح ، معرفی و نقد