سیر اختران در مقامات حمیدی

قرن ششم، اوج کاربرد اصطلاحات دانش نجوم در نظم و نثر فارسی است. یکی از برجسته ترین و بارزترین آثار در کاربرد اصطلاحات و اطلاعات علم نجوم در ادبیات فارسی، مقامات قاضی حمیدالدین بلخی (۵۵۹م) است که آن را در سال ۵۵۱ تالیف کرده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی کاربرد علم نجوم در مقامات حمیدی به روش توصیفی-تحلیلی سعی دارد که بدین سوال پاسخ دهد که حمیدالدین بلخی چگونه و با چه هدفی از علم نجوم و ابزار آن در مقامات بهره برده است؛ بنابراین تلاش نگارندگان بر آن است که با استخراج نمونه های به کار رفته، این اثر را از حیث موضوع یاد شده، مورد واکاوی قرار دهند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که حمیدالدین بلخی، علم نجوم را به صورت ماهرانه و با آگاهی کامل برای پر بار کردن و نشان دادن توانمندی خود به کار برده است و اهمیت کاربست آن در مقامات تا بدانجاست که یک مقامه (مقامه بیستم: طبیب و منجم) را کامل به این بحث اختصاص داده است؛ بنابراین می توان ادعا کرد که بلخی با آشنایی کامل از علم نجوم، آن را به دلایل گوناگونی از جمله نشان دادن توانمندی های خود در به کارگیری علم نجوم و اظهار فضل و دانش، جلوه های خیال انگیزی ادبی و هنری و در نهایت به دلیل باورهای مذهبی خود به کار برده است تا بدین طریق اثر خود را به خوانندگان معرفی نماید و آن را از این جهت ممتاز نماید تا بعد از او، جاودانگی اثرش حفظ گردد.

کلیدواژه ها:

مقامات حمیدی ، قاضی حمیدالدین بلخی ، افلاک ، اختران ، علم نجوم