آینده پژوهی ثبات سیاسی در کشور عراق تا ابتدای سال ۲۰۳۰

در دو دهه گذشته عراق بحرانهای سیاسی متعددی را از سرگذرانده است که بی تبات سیاسی را سبب شده اند. هدف این تحقیق جستجوی امکان یا عدم امکان نیل به ثبات سیاسی در دهه آینده عراق است. براین اساس این سوال مطرح است که: بر مبنای عوامل تاثیرگذار بر ثبات و بی ثباتی سیاسی چه سناریوهایی در خصوص آینده سیاسی عراق تا سال ۲۰۳۰ قابل تصور است؟. برای یافتن پاسخ سوال تحقیق رویکرد آینده پژوهی و بویژه شیوه سناریو نویسی که یکی از روش های زیر مجموعه آینده پژوهی است مورد توجه قرار گرفت. روش جمع آوری داده ها بر اساس روش دلفی و با مراجعه به نظرات کارشناسان امور عراق انجام شده است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که چهار سناریوی: تجزیه عراق، نظام فدرالی، ثبات سیاسی با نظام دموکراسی اجماعی و بلاخره سناریوی استمرار کم شدت بی ثباتی سیاسی در دهه آینده عراق از سوی نخبگان شرکت کننده در پنل مشخص گردید. در شرایط پساداعش دو سناریوی تجزیه و فدرالیسم بواسطه ملاحظات امنیتی و تغییرات ژئوپلیتیکی، مخالفان جدی هم در بین جریانات سیاسی عراق و هم نزد کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای دارد و این دو سناریو را در راستای منافع خود ارزیابی نمی کنند. سناریوی ثبات سیاسی با نظام سیاسی دموکراسی اجماعی در توزیع عادلانه قدرت و ثروت در جامعه قومی مذهبی ناهمگون عراق و تامین منافع سیاسی جریانات سیاسی عراق، نزد پیشرانهای داخلی و بازیگران خارجی موثر بر تحولات عراق از مطلوبیت بیشتری برخورداراست اما الزامات آن در دهه آینده بعید است که فراهم شود. نتیجه اینکه سناریوی استمرار کم شدت بی ثباتی در آینده عراق نسبت به سایر سناریوها محتمل تر است. از نظر نخبگان شرکت کننده در پنل، عدم قطعیت در مورد شاخص های ثبات سیاسی، سیطره فرهنگ قومی- عشیره ای، مداخله قدرتهای منطقه ای و فرامنطقه ای و... تحقق این سناریورا محتمل می سازد و افزایش نسبی اقتدار دولت در کنترل شبه نظامیان و سیاست خارجی متوازن و مسقل دولت عراق نسبت به قدرتهای خارجی و...، شدت بی ثباتی را کاهش خواهد داد.

کلیدواژه ها:

عراق ، آینده پژوهی ، ثبات سیاسی ، سناریوهای تجزیه عراق ، تقسیم قدرت ، بازیگران منطقه ، بازیگران فرامنطقه ای