نقش خوارج در توسعه و ترویج جریان تکفیری در جهان اسلام

خوارج صدراسلام که در زمان خلافت امیرالمومنین علی(ع) سر برآوردند، با زیر پاگذاشتن لزوم تبعیت از اولوالامر و توجه به ظاهر و باطن قرآن خودسرانه چارچوبی را تدوین کردند که در تناقض آشکار با نگاه جامع گرایانه اسلام قرار داشت و با جدا کردن مسیر خود از اکثریت جامعه به مبارزه علنی با امام علی(ع) روی آورده و عامل سوء استفاده های عمده فکری و عقیدتی در طول تاریخ شدند. امروزه گروه های تکفیری از قبیل طالبان، القاعده و داعش با استفاده از تفکرات خوارج بر حقانیت و درستی مبانی فکریشان تاکید دارند، دیگران را منحرف از دین اسلام دانسته و خود را مجاز به انجام هرگونه اقدامی در مقابل مسلمانان می دانند. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با بهره مندی از جریان شناسانه خوارج سعی کرده است فضاها، دال ها و عواملی که منجر به توسعه و ترویج جریان تکفیری در اسلام شده را موشکافی نماید تا توانسته باشد تبیین واقع-گرایانه ای از تشابهات و تفاوت های فکری و عملکردی خوارج با آنها ارائه دهد. مطابق نتایج این پژوهش، با حاکمیت خودمحوری و عقل گریزی، امکان توجیه هر اقدام غیرمنطقی امکانپذیر بوده و شرایط برای مقدس جلوه دادن آن فراهم می-گردد. هر دو گروه در بیان کلمه حق مشترکند اما اراده باطلی را تبلیغ می کنند. از مهمترین تشابهات میان گروه های خوارج و تفکیری می توان به تعصب در دین، مشرک و کافر شمردن مسلمانان، استدلال به ظاهر آیات و اجتناب از تدبر و تعقل، مبارزه با حکومت های مسلمان، کج فهمی و همراهی با دشمن دین اشاره نمود.

کلیدواژه ها:

خوارج صدر اسلام ، جریان تکفیری ، توسعه جریان تکفیری