تحلیل خطر آتش سوزی جنگلهای هیرکانی شمال شرق ایران با استفاده از شاخص های کچ-بایرام و مک-آرتور

جنگل بخش مهمی از زیست بوم زمین است؛ یک منبع بزرگ برای مقاصد و مصارف مختلف بشر که با رشد جمعیت در قرن حاضر و با وقوع آتش سوزی های متعدد کمیت و کیفیت آن به مخاطره افتاده است. از این رو، در این پژوهش به منظور کاهش این مخاطرات، شاخص خشکی کچ-بایرام و شاخص خطر آتش سوزی جنگل مک-آرتور و چگونگی تعیین مناطق دارای قابلیت آتش سوزی در جنگلهای هیرکانی دو استان گلستان و خراسان شمالی بررسی شدهاست. از عاملهای اقلیمی (بیشینه دما، کمینه رطوبت نسبی، میانگین سرعت باد، میزان بارش و تبخیر روزانه) برای سال های ۱۳۸۴تا۱۳۹۳ در قالب این شاخصها استفاده شد. همچنین با کمک این اطلاعات پهنه بندی شاخص مک-آرتور و شاخص خشکی کچ-بایرام در بازه زمانی مذکور با بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) انجام گردید؛ نتایج به دست آمده مشخص کرد که ارتباط معنی داری بین شاخص آتش سوزی مک-آرتور و شاخص خشکی کچ-بایرام در مناطق موردمطالعه وجود نداشت؛ در مورد مناطق پرخطر شاخص خشکی کچ-بایرام شاخص خوبی برای تشخیص قابلیت آتش سوزی نبود. درحالی که شاخص آتش سوزی مک-آرتور مناطق پرخطر را به خوبی مشخص کرد. همچنین نتایج نشان داد که شاخص خشکی کچ-بایرام در مناطق کم باران که در محدوده اقلیمی نیمه خشک و نیمه مرطوب قرار دارند نمی تواند کاربرد دقیقی داشته باشد، از طرفی، در مناطقی که آتش سوزی رخ داده است شاخص آتش سوزی مک-آرتور خطرناک بودن منطقه را نشان می دهد؛ هرچندکه آتش سوزی مزبور، منشا اقلیمی نداشته باشد. بنابراین شاخص آتش سوزی مک-آرتور، با مشخص کردن مناطق دارای قابلیت آتش سوزی در جلوگیری یا کاهش آسیبهای ناشی از آتش سوزی در جنگلهای ایران، بسیار تاثیرگذار است.

کلیدواژه ها:

آتش سوزی جنگل ، شاخص کچ-بایرام ، شاخص مک-آرتور ، جنگلهای هیرکانی