گزارش قارچ Cryphonectria parasitica عامل بلایت درختان شاه بلوط (Castanea sativa) از ایران

جنگلهای شاه بلوط ایران تنها به مناطق خاصی از استان گیلان نظیر مناطق کوهستانی شهرستان شفت (ویس رود، طالقان و لپوندان)، تالش (شفارود و آق اولر) و فومن (قلعه رودخان) محدود بوده و همین رویشگاه محدود نیز در معرض خطر نابودی قرار گرفته است. بنابراین صیانت از آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این تحقیق، طی بازدیدهایی که از رویشگاه درختان آلوده و بیمار شاه بلوط در جنگلهای ویس رود و شفارود انجام پذیرفت، در اکثر درختان بیمار، علائم شانکر و بلایت روی شاخه ها و تنه مشاهده گردید. شاخه ها در قسمت های انتهایی خشکیده و تنه در برخی قسمت های خود دچار پارگی پوست (اپیدرم) گردیده و روی آن نقاط نارنجی رنگ متراکم و فراوان مشاهده گردید. علایم فوق دلالت بر وجود قارچ عامل شانکر و بلایت نکتریایی داشت. به همین دلیل از شاخه ها، تنه و ریشه این درختان نمونه برداری گردید. در آزمایشگاه علایم ماکروسکپی شانکر به طور دقیق تر مورد بررسی قرار گرفت. از نقاط دارای علایم بافتهای آلوده (محل های پارگی اپیدرم میزبان)، نمونه هایی برداشت گردید. در اولین پرپاراسیون های میکروسکپی تهیه شده نمونه هایی از پریتیس های قارچ مخرب و بیماری زای بلایت شاه بلوط Cryphonectria parasitica مشاهده گردید. به منظور از بین بردن رنگدانه های مزاحم بافت گیاهی و نیز نرم شدن نسج آلوده که ایجاد مشکل در تهیه نمونه و بررسی دقیق می نمود، نمونه ها به مدت سه دقیقه در درون محلول در حال جوش پتاس ۱۰ درصد قرار داده شدند. سپس اقدام به تهیه مجدد پرپاراسیون های میکروسکپی گردید. در این مرحله نمونه هایی بسیار واضح و شفاف تهیه و بعد با کانادابالزم تثبیت گردیدند. در مشاهدات میکروسکپی، مشاهده گردید که آسکوکارپ این قارچ به تعداد چند عدد درون یک بافت استرومایی (که خود این بافت استرومایی در داخل نسج گیاه میزبان واقع شده) قرار گرفته (شکل ۱) و هر پریتیس در انتها توسط یک منفذی به خارج از بافت میزبان راه پیدا نموده است. این منافذ که گردن اندام پریتیس را تشکیل داده بودند به حالت صاف و مستقل از دیگر پریتیس ها دیده می شدند. دیواره پریتیس ها به رنگ قهوه ای تیره و آسکها و آسکوسپورهای دو حجره ای درون آن به رنگ شفاف مشاهده گردیدند (شکل ۲). در اندازه گیری طول و عرض حدود ۲۰ آسکوسپور، اندازه ها برای طول اسپورها بین ۱۱-۷ میکرون و عرض ۵-۵/۳ میکرون قرار داشتند. این قارچ بر اساس منابع معتبر علمی (Roane, ۱۹۸۶) و (فلاحتی،۱۳۷۰) گونهCryphonectria parasitica (Murr.) Barr تشخیص داده شد که این اولین گزارش از وجود این قارچ در ایران است.

کلیدواژه ها:

Cryphonectria parasitica ، بلایت شاه بلوط