بررسی مشکلات جوانه زنی و روشهای شکستن خواب بذر سیاه گینه (Dendrostellera lessertii Van Tiegh)

سیاه گینه (Dendrostellera lessertii Van Tiegh) گونه ای بوته ای است که در عرصه های مراتع ایران گسترده است. از آنجا که این گیاه برای دام غیرخوشخوراک است، مورد توجه محققان و مرتعداران قرار نگرفته است. عصاره سمی برگهای سیاه گینه به طور قابل توجهی تکثیر سلولهای سرطانی را کاهش می دهد و از تکثیر تصاعدی آنها جلوگیری می کند. اثر ترکیب خالص عصاره سلولهای برگ این گیاه بر روی فعالیت آنزیم آلکالین فسفاتاز در چهار نوع سلولهای سرطانی انسان موثر است. برای تولید وسیع، اهلی کردن و اصلاح این گیاه دارویی، شناخت و بررسی روشهای تکثیر از طریق بذر آن ضروری است. یکی از عوامل مهم در ارزیابی کیفیت بذر، بررسی چگونگی جوانه زنی و درصد جوانه زنی بذر است. بذرهای مورد نیاز این تحقیق از چند رویشگاه مختلف، از استانهای مرکزی و اصفهان جمع آوری شد. تیمارهای اعمال شده بر روی بذرها شامل پیش تیمار سرما، نیترات پتاسیم (KNO۳)، اسید جیبرلیک (GA۳)، شن گلدانی، اسید سولفوریک ۹۵% (H۲SO۴) و شاهد بودند. برای ضدعفونی کردن نمونه های بذری هر تیمار از محلول ضدعفونی کننده محلول ویتاواکس به مدت ۱۰ دقیقه استفاده شد. آزمون اولیه در دو دمای ثابت (ºC۲۵) و دمای متناوب (ºC۲۰- ۲۵) انجام پذیرفت. میزان جوانه زنی و رشد ریشه چه و ساقه چه با تیمارهای مذکور در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی انجام و مقایسه میانگین ها بر اساس آزمون دانکن در سطح ۵%α =  مورد تجزیه قرارگرفتند. در میان تیمارهای بکار گرفته شده، بیشترین جوانه زنی در تیمار اسید سولفوریک ۹۵% به مدت ۵ دقیقه بدست آمد. دشوار بودن جوانه زنی بذرهای سیاه گینه احتمال دارد که ناشی از بازدارندگی پوسته ای آن باشد که می توان با روشهای خراش دهی شیمیایی یا مکانیکی آنرا برطرف نمود. لازم به ذکر است که در طبیعت پوسته سخت و غیر قابل نفوذ بذرهای سیاه گینه به عنوان مزیتی ارزشمند از این گیاه برای حفظ و تداوم نسل این گونه دارویی در شرایط خشک و نیمه خشک ایران به شمار می رود.

کلیدواژه ها:

سیاه گینه (Dendrostellera lessertii) ، گیاه دارویی ، جوانه زنی ، پیش سرمادهی ، بازدارندگی پوسته ای ، خراش دهی شیمیایی و مکانیکی