بررسی تنوع ژنتیکی اکوتیپهای مختلف گونه Stipa arabica در ایران

تنوع موجود در خصوصیات مورفولوژیکی و فنولوژیکی ۱۵ اکوتیپStipa arabica  در یک طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقاتی شهید خوراکیان قم طی سالهای ۸۱-۱۳۷۹مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه واریانس داده ها تفاوت معنی داری (۰۵/۰p<) را بین اکوتیپ ها از نظر کلیه متغیرهای تحت بررسی به جز فاصله گره اول و دوم ساقه نشان داد. ضرایب همبستگی ساده بین ارتفاع بوته با قطر ساقه، روز تا ظهور خوشه، تعداد برگ و فاصله گره اول تا دوم ساقه نیز مثبت و معنی دار (۰۱/۰p<) بود. تجزیه خوشه ای نیز، اکوتیپ ها را بر اساس صفات مورفولوژیکی و فنولوژیکی در سه گروه مجزا تفکیک نمود. همچنین کلیه صفات مورفولوژیکی تحت بررسی به جز قطر ساقه، دارای ضریب عاملی معنی داری با حداقل یکی از عاملها بود. به جز دو صفت فنولوژیکی تحت بررسی که روند مشابهی در همبستگی با عاملها از خود نشان دادند، سایر صفات هر یک به تنهایی با یک عامل خاص همبستگی داشتند. به عبارت دیگر بیشترین تنوع در صفات فنولوژیکی مشاهده گردید. در تجزیه خوشه ای اکوتیپ های ۲ و ۶، ۱ و ۴، ۱۱ و ۹ سه زیر گروه تشکیل داده که با پیوستن به یکدیگر گروه اول را تشکیل دادند. این اکوتیپها به طور کلی از مناطق مرکزی و حاشیه کویر هستند. اکوتیپ های ۵، ۱۳ و ۸ در گروه دوم قرار گرفته و گروه سوم را اکوتیپ های متعلق به مناطق معتدل و سرد تشکیل دادند. این تنوع می تواند راه را برای تحقیقات بیشتر به منظور انتخاب و معرفی توده های برتر از نظر صفات مطلوب مرتعی هموار نماید.

کلیدواژه ها:

Stipa arabica ، Genetic variation ، Morphology ، phenology ، traits ، Factor analysis and Cluster analysis