بررسی کاهش جوانه زنی بذر طی دو دوره نگهداری ۱۰ و ۲۲ ساله در تعدادی از گونه های درختی و درختچه ای ارتدکس موجود در بانک ژن منابع طبیعی ایران

روند کاهش درصد جوانه زنی بذر هفت گونه درختی و درختچه ای موجود در سردخانه بانک ژن منابع طبیعی کشور بررسی شد. سه گونه Rhus coriaria ، Smirnovia turkestana  و  Seidlitzia rosmarinus به مدت ۱۰ سال و چهار گونه کهورProsopis stephaniana و کاج (Pinus radiata، Pinus pinea و Pinus pinaster) به مدت ۲۲ سال در سردخانه فعال نگهداری شده بودند. دو آزمایش جداگانه براساس مدت نگهداری (۱۰ و ۲۲ سال) طراحی و انجام شد. اطلاعات حاصل از کاهش درصد جوانه زنی گونه ها به تفکیک زمان نگهداری با استفاده از طرح کاملا تصادفی مورد تجزیه واریانس قرار گرفتند. نتایج نشان داد در هر دو آزمایش روند کاهش جوانه زنی یکسان نبوده و بین نمونه ها اختلاف معنی دار وجود داشت. از بین نمونه هایی که ۱۰ سال نگهداری شده بودند گونه Seidlitzia rosmarinus با منشا یزد کمترین کاهش (۱۹/۸ درصد) و گونه سماق (Rhus coriaria) بیشترین کاهش درصد جوانه زنی (۷۸ درصد) را داشتند. گونه اشنان (Seidlitzia rosmarinus) با منشا خوزستان کاهش بیشتری نسبت به همین گونه با منشا یزد داشت. از بین نمونه هایی که ۲۲ سال نگهداری شده بودند بیشترین کاهش جوانه زنی در بذر کاج بادامی (Pinus pinea) با منشا ترکیه (از ۷۱ به ۶/۱۱ درصد) و کمترین آن در بذر کاج ایتالیایی (Pinus radiata) با منشا خراسان شمالی مشاهده شد (۶/۸۲ به ۶/۵۹). اگرچه این بذرها رفتارشان ارتدکس است ولی اختلاف چشمگیری در زوال بذر خود دارند. بنابراین لازم است در برنامه ریزی حفاظت از این منابع توجه شود که نمی توان صرف ارتدکس بودن مدیریت واحدی را برای نگهداری بذر آنها اعمال کرد و لازم است حفاظت و احیاء آنها براساس گونه و منشا بذر انجام شود.

کلیدواژه ها:

ارتدکس ، بذر ، گونه جنگلی ، کاهش جوانه زنی ، بانک ژن