بررسی تنوع ژنتیکی اکوتیپ های مختلف عناب (Zizyphus jujuba Mill.) در ایران با استفاده از تجزیه خوشه ای

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی موجود در اکوتیپ های مختلف عناب، آزمایشی با استفاده از ۲۹ اکوتیپ از ۱۵ استان کشور از سال ۱۳۷۸ و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. نهال هر یک از اکوتیپ ها تهیه و جهت بررسی صفات مورفولوژیکی در ایستگاه تحقیقاتی مرحوم بدیعی واقع در۵۰ کیلومتری غرب قم کاشته شد. صفات زاویه شاخه با تنه، تعداد خار در شاخه، اندازه بزرگترین خار، اندازه شاخه یکساله، اندازه خار یکساله، شکل برگ، طول دمبرگ، طول برگ، عرض برگ و..... در هر اکوتیپ یادداشت برداری گردید. تجزیه واریانس صفات نشان داد که طول و عرض برگ و طول و عرض برگ انتهایی در تکرارهای مختلف با یکدیگر اختلاف معنی داری داشتند. همچنین در بررسی ضریب همبستگی صفات مشخص شد که زاویه شاخه با تنه، تعداد خار در شاخه و طول برگ با یکدیگر و با سایر صفات همبستگی معنی داری داشت، بنابراین در تفکیک اکوتیپ ها می توان روی این صفات تاکید نمود. تجزیه به مولفه های اصلی، ۳ مولفه که ۶۴ درصد واریانس کل را توصیف می نمایند، تعیین کرد. تجزیه عاملها به روش وریماکس، سه عامل به نام «خصوصیات برگ»، «ابعاد برگ انتهائی» و «عادت شاخه دهی» را تعریف نمود. تجزیه خوشه ای، اکوتیپ های جمع آوری شده را در سه گروه با منشا اصفهانی، مازندرانی و خراسانی تفکیک نمود. اکوتیپ های فارس دارای منشا اصفهانی و اکوتیپ های قم دارای منشا اصفهانی و مازندرانی بودند.

کلیدواژه ها:

عناب ، تنوع ژنتیکی ، ایران ، تجزیه به مولفه های اصلی ، تجزیه عاملها و تجزیه خوشه ای