بررسی تنوع ژنتیکی و روابط بین عملکرد، کیفیت و صفات زراعی در۷۲ جمعیت یونجه چندساله (Medicago sativa)

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و رابطه بین عملکرد و کیفیت علوفه در یونجه زراعی(Medicago sativa)، تعداد ۷۲ رقم و جمعیت داخلی و خارجی در قالب طرح لاتیس چهارگانه در مرکز تحقیقات البرز کرج به مدت ۳ سال برای عملکرد، صفات مورفولوژیکی و کیفیت علوفه مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ*سال برای کلیه صفات معنی دار بود. از لحاظ عملکرد علوفه، ژنوتیپ های کرج ۷۴، کردستان ۱۹۰، قزاقستان ۲۱۹۸، اهر ۲۰۲۵۳ و فرانسه ۱۰۰۸ نسبت به شاهد (یونجه همدانی) برتری داشتند. ژنوتیپ های کرج ۱۰۰۳، فرانسه ۱۰۰۸، تبریز ۲۴۸ و ایتالیا ۳۲۰ علاوه بر تولید علوفه بالا، از کیفیت خوبی نیز برخوردار بودند. نتایج تجزیه علیت تاثیر مستقیم و مثبت ارتفاع بوته و تعداد ساقه و نیز اثر منفی و غیرمستقیم تاریخ گلدهی را بر عملکرد علوفه نشان دادند. با استفاده از تجزیه به مولفه های اصلی، ۴ مولفه اول، ۶۸ درصد از کل واریانس متغیرها را توجیه کردند. صفات درصد پروتئین خام، قابلیت هضم، فیبرخام، ADF وNDF مهمترین نقش را در تبیین مولفه اول داشتند. در حالی که، در مولفه دوم شادابی، محیط طوقه، عملکرد علوفه، تعداد ساقه و ارتفاع بوته از صفات مهم بودند. در تجزیه کلاستر، ژنوتیپ ها در ۷ گروه متفاوت قرار گرفتند. ژنوتیپ های موجود در کلاستر ۱ پر محصول و زود رس و دارای کیفیت پایین بودند. ژنوتیپ های کلاستر ۲ از نظر کیفیت ضعیف ولی شاداب و مقاوم به آفت سرخرطومی یونجه بودند. ژنوتیپ های کلاستر ۳ دارای کیفیت متوسط و پرمحصول، کلاستر ۴ دارای کیفیت بالا و محصول متوسط، کلاستر ۵ دارای کیفیت بالا، دیر رس و کم محصول، کلاستر ۶ زودرس و دارای کیفیت و محصول متوسط و کلاستر ۷ حساس به سرخرطومی و کم محصول بودند.

کلیدواژه ها:

یونجه زراعی Medicago sativa ، عملکرد علوفه ، کیفیت علوفه ، تجزیه علیت ، تجزیه به مولفه های اصلی و تجزیه کلاستر