حفظ ذخایر ژنتیکی گونه زبان گنجشک (ون) (Fraxinus excelsior L.) در فراسرد

گونه درخت جنگلی زبان گنجشک (ون) (Fraxinus excelsior L.)، در IUCN، جزو گروه گیاهان در معرض تهدید، به علت گسترش بیماری مرگ ون می باشد. به همین دلیل، حفظ ذخیره ژنتیکی این گونه اهمیت زیادی دارد. ذخیره سازی بذر و اندام گیاهی در شرایط فراسرد، روشی بسیار کارآمد در نگهداری بلندمدت ژرم پلاسم گونه های گیاهیست. بذرهای ون از منطقه سنگده استان مازندران جمع آوری شدند. از تیمارهای مختلف آب گیری برای نگهداری بذرهای ون در فراسرد استفاده شد. به همین منظور از تیمارهای گلیسرول ۳۰ درصد، محلول شیشه ای شدن و کاهش رطوبت بذر پیش از ورود به نیتروژن مایع استفاده شد. بذرهای تیمارشده پس از ۲۴ ساعت از نیتروژن مایع خارج و ذوب شدند. سپس به همراه بذرهای شاهد از نظر زنده مانی و خصوصیات جوانه زنی بررسی گردیدند. بیشترین درصد قوه نامیه (۹۲%) و درصد جوانه زنی بذرها (۳۶%) مربوط به تیمار کاهش رطوبت بود. میزان رطوبت بذر ون در زمان رسیدگی ۵ درصد وزنی بود. در تیمار کاهش رطوبت که بذرها در دسیکاتور حاوی سیلیکاژل تحت شرایط خلا قرار گرفتند، رطوبت بذرها ۶۶/۱ درصد نسبت به زمان رسیدگی کاهش یافت. کاهش رطوبت بذر از کریستاله شدن و پارگی غشاءها در نیتروژن مایع جلوگیری می کند. تیمارهای گلیسرول ۳۰% و شیشه ای شدن نیز موفقیت آمیز بود، اما احتمالا به جنین بذر آسیب زده و موجب کاهش درصد زنده مانی بذرها می شود. به این ترتیب بذرهای ون جمع آوری شده، با استفاده از فناوری فراسرد و به کارگیری تیمار کاهش رطوبت، به دلیل بازدهی بالاتر و عدم نیاز به استفاده از مواد شیمیایی، در بانک فراسرد موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور ذخیره شدند تا برای مدت طولانی حفظ شوند و از انقراض این گونه ارزشمند و منحصربه فرد جلوگیری شود.

کلیدواژه ها:

Cryoprotectant ، Desiccation ، genome storage ، resuscitation