قاعده انگاری «کل ما یسبب ایذاء الوالدین فهو حرام»

چکیده افزون بر قواعد فقهی مشهور و مصرح در کتب فقها، برخی مضامین کلی در آیات، روایات و فتاوای فقهی وجود دارد که می­توان از آنها قواعد فقهی جدیدی را شناسایی و اصطیاد کرد. از جمله آن موارد، قاعده­ ای فقهی با عنوان «کل ما یسبب ایذاء الوالدین فهو حرام» است که با پشتوانه آیه «تافیف» می­ تواند به عنوان یک کبرای کلی در فرایند استنباط منظور شود. با توجه به ضرورت سامانمندی روابط و احکام خانواده به ویژه رابطه فرزند و والدین بر مبنای فقه، بنیان نهادن و اثبات چنین قاعده ­ای لازم به نظر رسید. در این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی انجام پذیرفته، ضمن بررسی حکم ایذاء والدین از دیدگاه فقها و تحقیق در مساله، گستره معنایی آن، مستندات نقلی و عقلی قاعده مزبور که بر حرمت هرگونه آزار رساندن به والدین دلالت دارد مورد واکاوی قرار گرفته و پس از تطبیق مصادیق قاعده و تبیین حکم استثنائآت و تعارض آن با دیگر قواعد، به این نتیجه دست یافته شد که این گزاره می­تواند به عنوان قاعده و کبرایی کلی در فرایند استنباط احکام فقهی و حقوقی مرتبط با آن مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

ایذاء والدین ، حرمت ایذاء والدین ، احسان به والدین ، مستندات قاعده ، موارد تطبیق قاعده