ویژگی های ادبی و بلاغی شاعران و سنجش اصالت ضبط های نسخ با تکیه بر آن (مطالعه موردی: دیوان خاقانی)

هر شاعری، مجموعه ویژگی های مسلط بیانی و زبانی خاص خود را دارد و عناصر مسلط و غالب، در شعر هر شاعری، مستمرا تکرار می شود که این ویژگی ها بوطیقای شعر شاعر را شکل می دهد. خاقانی شروانی نیز از شاعران صاحب سبک بوده، بوطیقایی خاص بر شعر او حاکم است. تصویر و رعایت تناسبات لفظی و معنایی (بدیع لفظی و معنوی)، شاخص ترین عناصر غالب در شعر وی و از اصول و معیارهایی ثابت در شعر او به شمار می رود. این ویژگی های غالب در تصحیح متن، انتخاب ضبط ارجح و ارزیابی اعتبار نسخه نیز می تواند مفید باشد. این عامل سبب می شود با تکیه بر این ویژگی ها، ضبط های نسخ متفاوت خاقانی، مورد ارزیابی قرار گیرد و لغزش هایی که نتیجه عدم دقت در این ویژگی های بینادین ادبی است، آشکار شود. همچنین دخل و تصرف های ناشیانه نسخه نویسان دیوان که نتیجه عدم آشنایی و تسلط به این ویژگی ها بوده، نمایان گردد. پژوهش حاضر، با تکیه بر اصالت بدیعی و اصالت تصویری که ویژگی هایی غالب در دیوان خاقانی اند، نسخه های دیوان خاقانی را مورد ارزیابی قرار داده، با ذکر نمونه هایی از ضبط های نسخ متعدد دیوان خاقانی، تلاش دارد لغزش های کاتبان نسخ و علل آن را مشخص کند. از نتیجه پژوهش، مشخص می شود که ضبط های نسخه لندن از نظر انطباق با معیارهای اصالت تصویری و بدیعی، اعتبار بیشتری دارند.

کلیدواژه ها:

khagani’s poems ، rhetorical aspects ، imagery ، manuscript