موسیقی نثر در تاریخ بیهقی

تاریخ بیهقی از جمله متون یگانه زبان فارسی است که به دلیل آمیختگی ذاتیش با موسیقی، تقلیدناپذیر و تکرار ناشدنی باقی مانده است. نقش برجسته موسیقی در تولید اثری همچون تاریخ بیهقی ، گرچه محصول تلفیق مولفه های بسیار است، انکارناپذیر می باشد. نثر موزون به شکل محسوس در آثار خواجه عبدالله انصاری و گلستان سعدی و سایر نثرهای مسجع دیده می شود که در آن ها سجع و عناصر لفظی و معنوی دیگر، نثر را تا سرحد شعر، ارتقاء می دهند؛ اما موزونیت تاریخ بیهقی بسته به سجع و آرایه هایی از این دست نیست، اگرچه در مواردی از آن ها نیز بهره می برد، بلکه بیش تر به واسطه موسیقی واژگان و پیوند آن با سازمان کلام اوست. یعنی همان وزن و نظمی که در شعر شاعران مدرن غرب و اشعار شاملو دیده می شود. این مقاله، تاریخ بیهقی را به روش تحلیلی از این منظر مورد بازکاوی قرار می دهد و به بررسی مولفه های عمده موسیقی آفرین نثر او همچون موسیقی واژگان که شامل تکرار حرف و صوت و واژه، کاربرد موسیقایی قید و کاربرد موسیقایی حرف «را» است و نیز ترکیب سازی آهنگین، هم نشینی عناصر متضاد، نقش عنصر تشبیه و جابه جایی اجزاء جمله می پردازد و به این نتیجه می رسد که موسیقی درونی نثر در کنار شکل ویژه روایت، دلیل اصلی ارتقاء تاریخ بیهقی از نثری علمی- تاریخی به نثری هنری-ادبی است.

کلیدواژه ها:

Beyhaqi\'s history ، Rhythmic prose ، Inner rhythm ، Prose poem