زیبایی شناسی شاخصه های کارناوالی در«نقیضه»فارسی بر مبنای نظریه های ادبی معاصر

تمایل به خنده و استهزا، چه در قاب نمایش های کمدی و چه در بافت آثار مضحک، قدمتی دیرینه دارد. تجربیات مجریان این حوزه، تاثیرات وافری روی اندیشه های عمومی و سبک زندگی مردمان داشته است که در قرون اخیر، نظریه پردازان از زاویه های متنوع، فلسفه کارکرد آن را مورد بررسی قرار داده اند. شاخص ترین نظریه پردازی نقد در این زمینه، مصداق حلقه مرکزی «منطق گفت وگویی» باختینی است که بر مدار بازی همسویگی چندزبانی استوار بود و بعد از رمان، بر گفتمان و مکالمه گری گونه های طنز اجتماعی و ادبی چون «کارناوال»، «نقیضه» و... پیاده شد. در این بازی، تفسیر و واسازی منطق مکالمه ای چندآوایی با زیرساخت گونه بدخوانی خلاق، بعضی روش های طنزآمیز چون کارناوال و نقیضه بر مبنای انگاره های مشترک، از نظر بهره یابی از اصول مکاتبی چون «فرمالیست روسی» در آشنایی زدایی، «ساختارشکنی فرانسوی» در قطع ارتباط متن با ساختار بهنجار و خیزش «طنز تا خلاقیت» بر مبنای روان شناسی آن، قابل بررسی هستند. نتیجه این بررسی توصیفی- تحلیلی که بر مبنای منابع کتابخانه ای و اینترنتی انجام گرفته، حاکی از آن است که نقیضه های فارسی با اشتراک شاخصه های بینامتنی و وام گیری چندزبانگی کارناوالی، همان کمدی های ادبی هستند که در سطح ادبیات با شکست گفتمان محتوا، زبان یا سبک برداری از نظیره های جدی، سیری صعودی از دامنه طنز به خلاقیت را سپری کرده اند.

کلیدواژه ها:

کارناوال ، نقیضه ، خنده ، منطق گفت وگویی همسویه ، شکست گفتمان