بررسی تاثیر قدرت بر کتاب عالم آرای صفوی بر اساس جامعه شناسی زبان

آثار به جای مانده از هر دوره حکومتی، آیینه تمام عیار فکر و فرهنگ و زبان آن دوران است. بازتاب ایدئولوژی و ذهنیت و زبان و سیر و سلوک ار کان قدرت، تاثیر مستقیم و غیرمستقیم در شکل دهی به محتوی و ساختار آن دسته از آثار مکتوب دارد که نقش عمده در هویت بخشی به ماهیت قومی و زبان ارتباطی و گفتمان فکری را عهده­دار است. از آن­جا که قدرت حاکم بر دوره صفوی از سه بخش پادشاهان صفوی، قزلباشان سپاهی و عالمان دینی تشکیل شده بود و این سه گروه از سه گفتمان نظامی، دینی و عرفانی برخوردار بودند، سه نوع زبان متفاوت و متناسب با گفتمان خود برای برقراری ارتباط با مردم داشتند. اشتراک در مقاصدی چون حفظ قدرت و استمرار سلطه سیاسی بر مردم، اغلب موجب کنار آمدن با تضادهای فکری و فرهنگی بین عرفان، مذهب و سپاهی گری می شد و به همان­سان که از سه زبان شخصیت پرست عرفان و معنویت گرای مذهب و خشونت نظامیان برای تسلط بر جامعه استفاده می کردند، از امکانات موجود در هر سه گفتمان نیز برای نگارش آثار ادبی و تاریخی بهره می گرفتند و آثاری مخصوص و متناسب با شیوه حکومت داری خود خلق می­کردند که این تاثیر قدرت بر زبان نثر آن دوره نمایان است. از آن­جا که از نظر جامعه­شناسی زبان، زبان ابزار اعمال قدرت است و از این طریق علوم انسانی را به علوم اجتماعی و زبان­شناسی پیوند می­دهد، این پژوهش به گفتمان تاثیر قدرت بر کتاب عالم­آرای صفوی از منظر جامعه­شناسی زبان می­پردازد و مشخص می­کند که کدام قدرت­ها با چه بسامدی و در چه قالبی بر نثر این کتاب تاثیر گذاشته­اند.

کلیدواژه ها:

قدرت ، گفتمان قدرت ، جامعه شناسی زبان ، صفویه ، عالم آرای صفوی