بهبود برنامه ریزی سیستم آبیاری قطره ای با اندازه گیری میدانی و مدل سازی گیاهی

طراحی نامناسب و مدیریت نادرست سیستم های آبیاری از اشکالات اساسی در حوزه کشاورزی بوده و سبب ایجاد تلفات شدید در این بخش شده است. داده برداری میدانی در طول فصل رشد و استفاده از مدل های گیاهی یکی از راه کارهای سودمند در جهت بهبود برنامه ریزی آبیاری در شرایط مختلف مزرعه است. در این پژوهش، در طول فصل رشد با داده برداری کامل از تغییرات رطوبت خاک در اعماق مختلف و شاخص های مختلف رشد گیاه، نرم افزار AquaCrop برای ذرت علوفه ای (.Zea mays L) در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال ۱۴۰۰، واسنجی شد. سپس با استفاده از نرم افزار، بازه های حساس گیاه به تنش خشکی و مقادیر حدی کاهش محصول در مراحل مختلف رشد با هدف بهبود برنامه ریزی آبیاری در مزرعه ذرت تعیین شد. کاهش زیست توده، ماده خشک تولیدی و تغییرات کارایی مصرف آب تبخیر-تعرق یافته در طول فصل رشد متناسب با مقادیر مختلف کاهش رطوبت در ناحیه ریشه گیاه بررسی و برنامه ریزی آبیاری از طریق اعمال تنش به بازه های کم حساسیت تر انجام شد. بهسازی برنامه ریزی آبیاری انجام شده در مزرعه سبب عدم تغییر در مقدار زیست توده و ماده خشک تولیدی (۳۸/۰ درصد افزایش در مقدار زیست توده تولید شده و ۵۲/۰ درصد افزایش در مقدار ماده خشک) و در عین حال ۶/۲۶ درصد کاهش عمق آب آبیاری، ۶/۸۵ درصد کاهش زه آب و افزایش بهره وری آب تبخیر-تعرق یافته از ۶۶/۴ به ۶۷/۴ کیلوگرم بر مترمکعب نسبت به وضعیت قبل از بهسازی شد. در وضعیت قبل از بهسازی، مزرعه به صورت کاملا سنتی و متناسب با عرف منطقه راهبری می شد. یافته های این پژوهش می تواند به متخصصان آبیاری در زمینه کاهش مصرف آب، افزایش کارایی، شناسایی بازه های حساس به خشکی در طول فصل رشد و میزان حساسیت هر مرحله به تنش و تدقیق برنامه ریزی آبیاری کمک شایانی نماید.

کلیدواژه ها:

بهره وری آب ، تنش خشکی ، ذرت ، رطوبت خاک ، AquaCrop