آشکارسازی الگوهای پویای بارش های سنگین مولد سیلاب در استان لرستان بر اساس سامانه های هم دیدی

در دهه های اخیر فراوانی رخدادهای حدی بارش در کل کشور روند افزایشی داشته است. از این رو، شناسایی الگوهای هم دید بارش های سیل آسا، برای کاهش خسارات و مدیریت بهینه آن بسیار حایز اهمیت است. هدف از این پژوهش، آشکارسازی و طبقه بندی الگوهای هم دیدی-دینامیکی مولد بارش های سنگین استان لرستان است. در این راستا از داده های بارش روزانه ایستگاه های سینوپتیک نه گانه استان لرستان طی دوره آماری ۲۰۲۰-۲۰۰۰، داده های عوامل هم دید پایگاه اقلیمی ECMWF، و داده های جو بالای پایگاه دانشگاه وایومینگ استفاده شد. ابتدا با استفاده از روش صدک ۹۵ ام، بارش های سنگین ایستگاه های مورد مطالعه مشخص شدند. در ادامه، ویژگی های آماری بارش چهار موج بارشی ۵ و ۱۲ فروردین ۱۳۹۸، ۷ آبان۱۳۹۴ و ۱۵ بهمن ۱۳۸۴ مورد بررسی قرار گرفت. شرایط هم دیدی مولد این بارش ها با استفاده از داده های ترازهای میانی و فوقانی جو مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی الگوهای ترازهای میانی و فوقانی جو، نقشه های عوامل هم دیدی روزانه این دو بارش مورد تحلیل قرار گرفت. در نهایت، با استفاده از شاخص های ترمودینامیکی، وضعیت ترمودینامیک جو بالای منطقه به کار گرفته شد. نتایج نشان داد در روزهای مورد مطالعه یک ناوه عمیق روی شرق دریای مدیترانه و بخش غربی ایران قرار گرفته که شرایط صعود و ورود سیستم های کم فشار را برای غرب کشور مهیا کرده است. در سطح زمین هم کم فشاری در غرب ایران حاکمیت داشته است. مرکز واچرخندی روی دریای عمان و خلیج فارس تشکیل شده است که رطوبت را از دریای عمان و عرب به سمت جنوب و جنوب غربی ایران هدایت می کند. هم چنین، مرکز چرخندی دیگری روی مدیترانه تشکیل شده که رطوبت دریای مدیترانه و سیاه را به سمت غرب و جنوب غرب ایران می فرستد. ناپایداری متوسط در ترازهای پایین جو بیان گر آن بود که یک سامانه هم دید سراسری کل منطقه را درگیر کرده و عامل همرفت محلی نقشی نداشته است.

کلیدواژه ها:

بارش سنگین ، تحلیل همدیدی ، شاخص های ترمودینامیکی ، استان لرستان